Στον συναρπαστικό τομέα της έρευνας για εξωπλανήτες, υπάρχει και το φιλόδοξο πρόγραμμα ESPRESSO (Echelle SPectrograph for Rocky Exoplanets and Stable Spectroscopic Observations).

Το ESPRESSO, που σχεδιάστηκε από το ESO (Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο) και εγκαταστάθηκε στο Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο (Very Large Telescope – VLT) στο Παρανάλ της Χιλής, είδε το πρώτο του φως τον Δεκέμβριο του 2017. Πρόκειται για έναν υπερσύγχρονο φασματογράφο τρίτης γενιάς με εξαιρετική ακρίβεια και ανάλυση.

Ένα μοναδικό εργαλείο για την αναζήτηση πλανητών που μοιάζουν με τη Γη
Το ESPRESSO είναι μοναδικό επειδή μπορεί να αξιοποιήσει ταυτόχρονα και τα τέσσερα μοναδιαία τηλεσκοπια (Unit Telescopes – UTs) του VLT, προσομοιώνοντας ένα τηλεσκόπιο διαμέτρου 16 μέτρων. Ο κύριος στόχος του είναι η ανίχνευση πλανητών με μάζα παρόμοια με αυτή της Γης μέσα στη ζώνη κατοικησιμότητας άστρων σαν τον Ήλιο.

Η μέθοδος που χρησιμοποιεί, γνωστή ως μέθοδος της ακτινικής ταχύτητας, βασίζεται στη μέτρηση μικροσκοπικών αλλαγών στο φάσμα ενός άστρου, οι οποίες προκαλούνται από την κίνηση του άστρου λόγω της βαρύτητας του πλανήτη που το περιβάλλει. Όσο μικρότερος είναι ο πλανήτης, τόσο πιο μικρή είναι και η “ταλάντωση” του άστρου, γεγονός που καθιστά την ανίχνευση πλανητών που μοιάζουν με τη Γη μια τεχνολογική πρόκληση.

Πέρα από την αναζήτηση εξωπλανητών
Εκτός από την πρωτοποριακή του χρήση στην εξωπλανητική έρευνα, το ESPRESSO έχει και άλλες συναρπαστικές εφαρμογές. Είναι το ισχυρότερο εργαλείο παγκοσμίως για τη μελέτη της σταθερότητας των φυσικών σταθερών από την αρχή του Σύμπαντος, ενώ συμβάλλει και στην κατανόηση των χημικών στοιχείων των γαλαξιών κοντά στον δικό μας.

Το μέλλον της εξωπλανητικής έρευνας
Το ESPRESSO θέτει τα θεμέλια για την επόμενη γενιά ερευνών. Με την κατασκευή του Εξαιρετικά Μεγάλου Τηλεσκοπίου (Extremely Large Telescope – ELT) του ESO, το οποίο θα διαθέτει κύριο καθρέφτη διαμέτρου 39 μέτρων (για σύγκριση αναφέρουμε την κατοπτρική διάμετρο του VLT, η οποία είναι 8.2 μέτρα σε κάθε τηλεσκόπιο), και την εγκατάσταση του φασματογράφου ANDES, θα είναι δυνατό να ανιχνευθούν ακόμη μικρότεροι πλανήτες και να μελετηθούν οι ατμόσφαιρές τους, ανοίγοντας τον δρόμο για την ανίχνευση πιθανών στοιχείων ζωής.

Περισσότερες πληροφορίες:
https://www.eso.org/sci/facilities/paranal/instruments/espresso.html