Γιατί το “σπορ” της παρατήρησης από τηλεσκόπιο είναι μοναχικό;

Όλοι γνωρίζουν πως τα τηλεσκόπια που χρησιμοποιούν οι αστρονόμοι για τις παρατηρήσεις τους, βρίσκονται στα πιο απομακρυσμένα μέρη στον κόσμο. Όλα αυτα τα παρατηρητήρια βρίσκονται σε ψηλά βουνά και αρκετά μακριά από τις πόλεις. Γιατί άραγε;

Πρώτον το γεγονός ότι όλα τα τηλεσκόπια έχουν τοποθετηθεί στις κορυφές βουνών είναι για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν δύο προβλήματα: πρώτον το πρόβλημα της φωτορύπανσης* και δεύτερον το πρόβλημα της ατμοσφαιρικής τύρβης. Όσον αφορά την φωτορύπανση τα τηλεσκόπια είναι τοποθετημένα μακριά από πόλεις και αστικές περιοχές για να μην παρεμβάλλεται το τεχνητό φως κατά την διάρκεια της παρατήρησης. Μπορείτε και μόνοι σας να διαπιστώσετε πόσα περισσότερα άστρα βλέπετε στον ουρανό σε απόλυτο σκοτάδι σε αντίθεση με το αν παρατηρούσατε μέσα από μια πόλη με πολλά φώτα (βλέπε Εικόνα 1).

Στο δεύτερο ζήτημα, της ατμοσφαιρικής τύρβης, οι αέριες μάζες της ατμόσφαιρας διαταράσουν την εικόνα των αστρονομικών αντικειμένων και τις κάνουν θολές (βλέπε Εικόνα 2). Η διαταραχή αυτή είναι πιο έντονη όταν κοιτάμε χαμηλά στον ορίζοντα, όταν έχουμε ζεστό καιρό και όταν μαίνονται ισχυροί άνεμοι. Όσο πιο ψηλά ανεβαίνουμε σε υψόμετρο τόσο μικρότερα είναι τα στρώματα αέρα μειώνοντας το φαινόμενο αυτό, με αποτέλεσμα να έχουμε μεγαλύτερη ακρίβεια στις αστρονομικές μετρήσεις.

Κυριολεκτικά η γη της επαγγελίας για τους αστρονόμους είναι η χώρα της Χιλής. Η χώρα αυτή φιλοξενεί τα περισσότερα από τα μεγαλύτερα τηλεσκόπια στον κόσμο και αυτό γιατί συνδυάζει το κριτήριο του υψόμετρου που αναφέραμε προηγουμένως με το κλίμα της που είναι πάρα πολύ ξηρό. Ιδιαίτερα η έρημος Ατακάμα θεωρείται το πιο ξηρό σημείο του πλανήτη καθώς βρέχει κατά μέσο όρο μία φορά στα 100 χρόνια, κάνοντας έτσι αξιοποιήσιμες και τις 365 ημέρες του χρόνου για παρατήρηση του νυχτερινού ουρανού.

Επίσης εφόσον έχουμε γλιτώσει τις βροχές και βρισκόμαστε σε ένα μέρος όπου έχει πάρα πολύ ξηρό κλίμα καταλαβαίνετε πως δεν θα υπάρχει και καθόλου το φαινόμενο της υγρασίας. Για να κάνουμε μία καλή παρατήρηση δεν φτάνει μόνο ο ουρανός να είναι καθαρός και να μην έχει σύννεφα. Θα πρέπει και να μην έχει πολύ μεγάλη υγρασία διότι αυτό μπορεί να καταστρέψει την ποιότητα των αποτελεσμάτων. Πώς; Πολύ απλά με το να “κάθονται” σταγόνες νερού λόγω της υγρασίας πάνω στα οπτικά μέλη των τηλεσκοπίων. Για αυτό το λόγο τα περισσότερα τηλεσκόπια έχουν ένα ανώτατο όριο στο ποσοστό της υγρασίας στο οποίο μπορούν να λειτουργούν. Λαμβάνοντας όλα τα παραπάνω υπόψη,  μπορείτε να καταλάβετε γιατί οι αστρονόμοι θέλουν μερικές φορές να βρίσκονται πιο… “μόνοι”!

* Στον παρακάτω σύνδεσμο μπορείτε να δείτε πόση είναι η φωτορύπανση σε διάφορα μέρη στον χάρτη του κόσμου  https://www.lightpollutionmap.info/