Πόσοι αστροναύτες έχουν πεθάνει στο διάστημα;

Η ιστορία των επανδρωμένων διαστημικών αποστολών δεν είναι χωρίς ρίσκο, και έχουν υπάρξει πολλοί θάνατοι αστροναυτών είτε σε πτήση (όπως στις καταστροφές των διαστημικών λεωφορείων Challenger και Columbia), είτε στο έδαφος (όπως στη φωτιά του Apollo I). Όμως μόνο μία φορά έχει συμβεί θανατηφόρο ατύχημα σε υψόμετρο άνω των 100 χιλιομέτρων, που είναι το διεθνώς αναγνωρισμένο όριο του διαστήματος. 

Τα διαστημόπλοια Soyuz θεωρούνται πλέον πολύ ασφαλή για επανδρωμένες πτήσεις, αλλά δεν ήταν πάντα έτσι τα πράγματα. Η πρώτη τους δοκιμή (Soyuz 1) μαστιζόταν από πολλά τεχνικά προβλήματα που οδήγησαν στο θάνατο του κοσμοναύτη Vladimir Komarov, όταν το αλεξίπτωτο της κάψουλας δεν άνοιξε κατά την επάνοδό της στη Γη. Τα περισσότερα τεχνικά προβλήματα επιλύθηκαν μέσα στα επόμενα χρόνια, αν και ο πιλότος του Soyuz 5 έσπασε τα δόντια του κατά τη βίαιη προσεδάφιση της κάψουλάς του. Αυτά, όμως, δεν ήταν προβλήματα που ανέκυπταν στο διάστημα αλλά στην ατμόσφαιρα.

Τα Soyuz είχαν εώς και τριμελή πληρώματα, που χωρούσαν στο στενό χώρο της κάψουλας με το να μην φοράνε διαστημικές στολές. Η αποστολή Soyuz 11 (Εικόνα 2), το 1971, μετέφερε το πλήρωμά του στον πρώτο διαστημικό σταθμό της ανθρωπότητας, τον Salyut 1 (μετά την αποτυχία του Soyuz 10 να κάνει το ίδιο). Η παραμονή τους στο διαστημικό σταθμό ήταν επεισοδιακή, με κακό εξαερισμό όταν έφτασαν εκεί και αργότερα μία φωτιά που ξέσπασε στο εσωτερικό του. 23 μέρες αργότερα, οι κοσμοναύτες επέστρεψαν στο διαστημόπλοιό τους και ξεκίνησαν τη διαδικασία επιστροφής στη Γη. Δεν θα έφταναν εκεί ζωντανοί.

Κατά την αποκόλληση του τμήματος καθόδου του Soyuz από τα άλλα δύο τμήματά του, μία βαλβίδα εξαερισμού που τα συνέδεε άνοιξε, με αποτέλεσμα την ταχύτατη απώλεια οξυγόνου και πίεσης από τη κάψουλα. Μέσα σε περίπου μισό λεπτό η πίεση είχε πέσει στο μηδέν και οι κοσμοναύτες πέθαναν από ασφυξία περίπου 40 δευτερόλεπτα αργότερα. Ήταν σε υψόμετρο 168 χιλιομέτρων, και είχαν ήδη ενεργοποιήσει την αυτόματη διαδικασία επιστροφής στη Γη.

Στο έδαφος δεν είχαν καταλάβει τίποτα από όλα αυτά. Η κάψουλα προσεδαφίστηκε κανονικά και τότε ανακάλυψαν ότι οι τρεις κοσμοναύτες ήταν νεκροί. Ήταν οι πρώτοι, και μέχρι στιγμής μοναδικοί, θάνατοι στο διάστημα. Η κηδεία τους έγινε με τιμές ηρώων, παρουσία δεκάδων χιλιάδων Μοσχοβιτών.   

Τα Soyuz ξαναπέταξαν, επανασχεδιασμένα, το 1973, με διμελή πληρώματα πλέον, που φορούσαν διαστημικές στολές. Είχαν και άλλα ατυχήματα στη πολύχρονη καριέρα τους, που συνεχίζεται μέχρι σήμερα, αλλά ποτέ ξανά θανατηφόρα.