Ποιά είναι τα ψηλότερα βουνά στο Ηλιακό μας Σύστημα;

Βάζετε τη διαστημική σας στολή, ετοιμάζεστε όλο όρεξη για ορειβασία, και κάνετε αυτή την απλή και ξεκάθαρη ερώτηση. Όμως δεν έχει τόσο απλή και ξεκάθαρη απάντηση. Για τη Γη θα απαντούσε κανείς «το Έβερεστ», αλλά θα είχε κάνει μία μεγάλη υπόθεση: το ότι μετράμε το ύψος ενός βουνού από το επίπεδο της θάλασσας. Μα οι υπόλοιποι πλανήτες, αστεροειδείς και φεγγάρια δεν έχουν θάλασσες (εκτός από τον Τιτάνα), άρα δεν μπορεί να εφαρμοστεί το ίδιο κριτήριο εκεί.

Ή άλλη μέθοδος είναι να μετράμε το ύψος ενός βουνού από τη βάση του, δηλαδή από το επίπεδο όπου μοιάζει να αρχίζει να ανυψώνεται από το τριγύρω έδαφος. Είναι καλή και λογική μέθοδος, θεωρητικά, αλλά σκοντάφτει σε δυσκολίες όταν πρέπει να ορίσει κανείς ακριβώς που είναι το επίπεδο της κάθε βάσης. Παρεμπιπτόντως, αν εφαρμόζαμε αυτό τον ορισμό στη Γη, τότε το ψηλότερο βουνό δεν θα ήταν το Έβερεστ αλλά το Μάουνα Κέα στη Χαβάη, καθότι αυτό και όλο το υπόλοιπο νησί του υψώνονται σαν ένα ενιαίο ηφαίστειο από τον πυθμένα του Ειρηνικού Ωκεανού.

Μία άλλη αβεβαιότητα είναι το τι γίνεται με τους αστεροειδείς με ακανόνιστο σχήμα, που παραείναι μικροί ώστε η βαρύτητα να τους κάνει σφαιρικούς. Είναι το κάθε εξόγκωμα εκεί και από ένα «βουνό»; Εάν δεχόμαστε αστεροειδείς ως τοποθεσίες για τα βουνά μας, τότε ίσως να βρούμε το ψηλότερο στην Εστία, τον μεγαλύτερο των αστεροειδών (καθότι η Δήμητρα έχει προαχθεί πλέον σε νάνο πλανήτη). Ο μεγαλύτερος κρατήρας της λέγεται Ρεασίλβια και είναι σχεδόν τόσο μεγάλος, σε διάμετρο, όσο όλη η Εστία. Στο κέντρο του έχει μείνει κολλημένο μάλλον το υπόλειμμα από το πλανητοειδές που τον προκάλεσε, και αυτό υψώνεται για 20-25 χιλιόμετρα από την βάση του (ανάλογα με το που την ορίζει κανείς), που αντιστοιχεί στο περίπου 8% της ακτίνας της Εστίας (Εικόνα 2)!

Το ψηλότερο βουνό σε κανονικό πλανήτη, όπου χωράνε λιγότερες αμφιβολίες, είναι το όρος Όλυμπος, στον Άρη (Εικόνα 1). Σαν το Μάουνα Κέα στη Γη, είναι και αυτό ένα μεγάλο ηφαίστειο. Αλλά είναι πολύ μεγαλύτερο, με πάνω από 600 χιλιόμετρα διάμετρο βάσης (δηλαδή περίπου όσο η Ελλάδα – βλέπε Εικόνα 3) και περίπου 22 – 26 χιλιόμετρα ύψος (οπότε ανάλογα με το πως μετράει κανείς μπορεί να είναι ψηλότερο και από τη Ρεασίλβια).

Μετά από αστεροειδή και πλανήτη περνάμε σε ένα φεγγάρι, και συγκεκριμένα του Κρόνου. Κατά μήκος του ισημερινού του Ιαπετού υψώνεται μία ισημερινή κορυφογραμμή (χωρίς πιο ευφάνταστο όνομα), το ύψος της οποίας φτάνει τα 20 χιλιόμετρα (Εικόνα 4). Δεν ξέρουμε ακόμα πως δημιουργήθηκε ένα τέτοιο φαινόμενο, που κάνει τον Ιαπετό να μοιάζει σαν να έχει συγκολληθεί από δύο πλαστικά ημισφαίρια που δεν έκαναν πολύ καλή επαφή, αλλά στο ψηλότερό του σημείο γίνεται το τρίτο ψηλότερο βουνό στο Ηλιακό Σύστημα.

Το τέταρτο ψηλότερο βουνό είναι σε ένα άλλο φεγγάρι, αυτή τη φορά του Δία. Στην Ιώ, που είναι το πιο ηφαιστειακά ενεργό σώμα του Ηλιακού μας Συστήματος, υπάρχουν πολλά βουνά, αλλά το ψηλότερο λέγεται Βοός Αυλή (από το όνομα της σπηλιάς όπου η μυθική Ιώ γέννησε τον Έπαφο), και φτάνει περίπου τα 18 χιλιόμετρα σε ύψος. Τα επόμενα πέντε ψηλότερα βουνά εναλλάσσονται μεταξύ Άρη και Ιούς (Ασκραίος, Ιόνιο, Ηλύσιο, Εύβοια, Αρσία), ακολουθεί ένα ανώνυμο βουνό ύψους 11 χιλιομέτρων στο φεγγάρι Όμπερον του πλανήτη Ουρανού, και μόλις μετά από αυτό είναι το Μάουνα Κέα στη Γη, με ύψος 10,2 χιλιομέτρων. Το Έβερεστ, μετρημένο κατά τον ίδιο τρόπο, έχει ύψος μόνο 3,6 – 4,6 χιλιομέτρων, ενώ ακόμα και με τον ορισμό από το επίπεδο της θάλασσας φτάνει μόλις τα 8,8 χιλιόμετρα.

Στον «αδελφό μας πλανήτη» (όσον αφορά στις διαστάσεις και τη γεώδη σύσταση), την Αφροδίτη, το ψηλότερο βουνό είναι το όρος Σκάνδεια, που υψώνεται μεν κατά 6,6 χιλιόμετρα από τη βάση του αλλά κατά 11 χιλιόμετρα από το μέσο υψόμετρο του πλανήτη – το οποίο είναι τρίτη μέθοδος ορισμού και καλύτερα να μην το μπλέκουμε άλλο.  

Αυτά είναι τα ψηλότερα βουνά στο Ηλιακό Σύστημα. Ή ίσως και όχι. Οι παγωμένες παρυφές του, πέρα από την τροχιά του Πλούτωνα, είναι σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητες. Ίσως να ελλοχεύουν ακόμα ψηλότερες κορυφές, κάπου εκεί έξω…