Η Σελήνη περιστρέφεται; Υπάρχουν άλλοι δορυφόροι που δείχνουν πάντα το ίδιο πρόσωπο στον πλανήτη τους;

Ναι, η Σελήνη περιστρέφεται. Αν στεκόσασταν στην επιφάνειά της, θα βλέπατε τα αστέρια να ανατέλλουν και να δύουν, όπως στη Γη. Η διαφορά είναι ότι μία ολόκληρη ημέρα στη Σελήνη διαρκεί περίπου έναν μήνα—τόσο όσο χρειάζεται για να ολοκληρώσει την τροχιά της γύρω από τη Γη. Αυτή η συγχρονισμένη περιστροφή εξασφαλίζει ότι πάντα βλέπουμε την ίδια πλευρά της Σελήνης από τη Γη, κάτι που ίσως μοιάζει με σύμπτωση, αλλά δεν είναι.

Στην πραγματικότητα, η Σελήνη δεν είναι μοναδική σε αυτό. Οι περισσότεροι δορυφόροι στο Ηλιακό Σύστημα κρατούν πάντα το ίδιο πρόσωπο στραμμένο προς τον πλανήτη τους. Η εξαίρεση που γνωρίζουμε είναι ο Υπερίων, ένας δορυφόρος του Κρόνου. Αυτή η κοινή συμπεριφορά υποδεικνύει ότι υπάρχει ένας φυσικός μηχανισμός που την προκαλεί, και αυτός ο μηχανισμός ονομάζεται παλιρροϊκή τριβή.

Μπορεί να γνωρίζετε ότι η βαρύτητα της Σελήνης επηρεάζει τις παλίρροιες στη Γη, αλλά και η βαρύτητα της Γης επηρεάζει τη Σελήνη. Η Γη παραμορφώνει ελαφρώς το σχήμα της Σελήνης, δημιουργώντας ένα εξόγκωμα κατά μήκος της γραμμής που τη συνδέει με τη Γη. Αυτά τα «παλιρροϊκά εξογκώματα» υπόκεινται στη βαρυτική έλξη της Γης, η οποία προσπαθεί να τα διατηρήσει ευθυγραμμισμένα. Καθώς η Σελήνη περιστρέφεται, αυτή η διαδικασία δημιουργεί εσωτερική τριβή, επιβραδύνοντας σταδιακά την περιστροφή της μέχρι να συγχρονιστεί με την τροχιακή της περίοδο—μια κατάσταση που ονομάζεται παλιρροϊκός συγχρονισμός. Στην κατάσταση αυτή, το εξόγκωμα της Σελήνης παραμένει ευθυγραμμισμένο με τη Γη, και έτσι βλέπουμε πάντα την ίδια πλευρά της.

Αυτή η διαδικασία συμβαίνει και σε άλλους δορυφόρους του Ηλιακού Συστήματος. Οι περισσότεροι δορυφόροι είναι παλιρροϊκά συγχρονισμένοι με τους πλανήτες τους. Ένα ενδιαφέρον παράδειγμα είναι ο Πλούτωνας και ο Χάροντας, ο μεγαλύτερος δορυφόρος του. Επειδή ο Χάροντας είναι πολύ μεγάλος και κοντά στον Πλούτωνα, τα δύο ουράνιοι σώματα είναι αμοιβαία συγχρονισμένα, δείχνοντας πάντα το ίδιο πρόσωπο ο ένας στον άλλο.

Τι γίνεται όμως με τον Υπερίωνα; Η περίπτωσή του είναι μοναδική στην κατηγορία μεγέθους του, καθώς οι βαρυτικές αλληλεπιδράσεις με άλλους δορυφόρους του Κρόνου τον κάνουν να περιστρέφεται χαοτικά, εμποδίζοντας τον παλιρροϊκό συγχρονισμό. Υπάρχουν και άλλοι μικροί δορυφόροι που συμπεριφέρονται παρόμοια, αλλά η μελέτη της περιστροφής τους είναι δύσκολη λόγω του μικρού μεγέθους και της απόστασής τους από τη Γη. Προς το παρόν, ο Υπερίων παραμένει μία από τις εξαιρέσεις.