Aστροφυσική Υψηλών Ενεργειών και το πρόγραμμα AHEAD2020

Η Αστρονομία/Aστροφυσική Υψηλών Ενεργειών είναι η μελέτη αστρονομικών αντικειμένων που απελευθερώνουν ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία πολύ ενεργητικών φωτονίων. Όσο μεγαλύτερη θερμοκρασία έχει ένα σώμα, τόσο μεγαλύτερη είναι η ενέργεια έχουν τα φωτονία που εκπέμπονται. Έτσι, για παράδειγμα οι πολύ ενεργητικές ακτίνες Χ προέρχονται από ύλη με θερμοκρασία μεταξύ περίπου 1 εκατ. με μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια βαθμούς Κελσίου, αποκαλύπτοντας με αυτόν τον τρόπο ένα ζεστό και ενεργητικό Σύμπαν! Στην Αστρονομία/Aστροφυσική Υψηλών Ενεργειών εντάσσονται η αστρονομία ακτίνων Χ, η αστρονομία ακτίνων γάμμα και η αστρονομία υπεριώδους ακτινοβολίας. Τα τελευταία χρόνια, έχουν ενταχθεί στον ίδιο κλάδο οι μελέτες για τα νετρίνα ή τις κοσμικές ακτίνες, καθώς και τα βαρυτικά κύματα!

Τα αστρονομικά αντικείμενα που μελετώνται συνήθως σε αυτό το πεδίο μπορεί να περιλαμβάνουν μελανές οπές, αστέρες νετρονίων, ενεργούς γαλαξιακούς πυρήνες, εκρήξεις σουπερνόβα, κιλονόβα, υπολείμματα σουπερνόβα, εκρήξεις ακτίνων γάμμα, συγχώνευση μελανών οπών και άλλα.

Το AHEAD2020 (Δραστηριότητες στον Τομέα Αστροφυσικής Υψηλών Ενεργειών) είναι μια ερευνητική υποδομή που ενώνει τα Πανεπιστήμια και τα Ερευνητικά Κέντρα των οποίων η έρευνα εστιάζεται σε ακτίνες Χ, ακτίνες γάμμα και βαρυτικά κύματα, και έχει επιλεγεί ως προηγμένη κοινότητα στο πρόγραμμα EU Horizon2020. Συντονίζεται από το INAF (Εθνικό Ινστιτούτο Αστρονομίας της Ιταλίας) και περιλαμβάνει 38 ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα σε 16 χώρες.

Βασικοί στόχοι του ΑHEAD2020 είναι η ενσωμάτωση και συντονισμός των εθνικών δραστηριοτήτων στην Αστροφυσική Υψηλών Ενεργειών, και την επέκταση αυτής της προσπάθειας μέσω δραστηριοτήτων Πολυμηνυματικής Αστρονομίας (Μulti-messenger Αstronomy). Πολυμηνυματική Αστρονομία έχουμε όταν ένα Αστροφυσικό φαινόμενο παρατηρείται με όλους σχεδόν τους παραπάνω τρόπους.

Επίσης, το AHEAD2020 παρέχει ένα δίκτυο επίγειων εγκαταστάσεων για την ανάπτυξη, βαθμονόμηση και δοκιμή τόσο γενικών τεχνολογιών όσο και οργάνων διαστημικών αποστολών. Όλες οι δοκιμές γίνονται σε ειδικά διαμορφωμένα περιβάλλοντα αντιπροσωπευτικά των διαστημικών συνθηκών.

Η ομάδα ακτίνων-Χ του Ινστιτούτου ΙΑΑΔΕΤ του ΕΑΑ συμμετέχει ενεργά:

– Στη διεύρυνση ευκαιριών για τους επιστήμονες σε όλη την Ευρώπη να εκμεταλλευτούν τις χρηματοδοτούμενες και διεθνείς εγκαταστάσεις Αστρονομίας ακτίνων Χ και αρχεία δεδομένων ακτίνων Χ, προκειμένου να ενισχυθεί η Αστροφυσική Υψηλών Ενεργειών.

– Στην ενίσχυση των επιστημονικών αποτελεσμάτων από παρατηρητήρια ακτίνων Χ επόμενης γενιάς όπως το Athena, XRISM, eROSITA, Einstein Probe, Theseus, κ.α., και την Aνάπτυξη κατάλληλων εργαλείων/αλγόριθμων για τις νέες δυνατότητες που προσφέρονται από αυτές τις αποστολές και υποστηρίζουν την κοινότητα για καλύτερη αξιοποίηση των δεδομένων.

– Στη διάχυση των αποτελεσμάτων. Το ΕΑΑ έχει αναλάβει τον συντονισμό των ενεργειών και των 38 συμμετεχόντων Ινστιτούτων και Πανεπιστημίων από όλη την Ευρώπη για την ενημέρωση και διάχυση προς το ευρύ κοινό των επιστημονικών αποτελεσμάτων της Αστρονομίας Υψηλών Ενεργειών.

Το AHEAD2020 έχει δημιουργήσει την ιστοσελίδα http://ahead.astro.noa.gr/ η οποία είναι μοναδική στον κόσμο που είναι αφιερωμένη σε θέματα Aστροφυσικής Υψηλών Ενεργειών. Περιλαμβάνει άρθρα, βίντεο, συνδέσμους, ενημερωτικό και εκπαιδευτικό υλικό για όλες τις ηλικίες, και άλλα.

Σας προτείνουμε να κάνετε Follow ή Like τον τοίχο του AHEAD2020 στο Facebook (@AHEAD2020), το Instagram (ahead_high_energy_astrophysics) ή το Twitter (@ahead2020) για να ενημερώνεστε σχετικά, ενώ μπορείτε να δείτε όλα τα βίντεο που έχουν δημιουργηθεί από το AHEAD2020 στο YouTube (https://www.youtube.com/watch?v=zGfS0C3_Mvw&t=1s).