Τι είναι το πρόγραμμα Άρτεμις της NASA;

Στις 16 Ιουλίου 1969, η αποστολή Απόλλων 11 της NASA έστειλε τον πρώτο άνθρωπο στο φεγγάρι. Περίπου 50 χρόνια μετά από αυτή την λαμπρή επιτυχία της ανθρωπότητας, το αδερφικό πρόγραμμα Άρτεμις επιδιώκει να μας επαναφέρει στο προσκήνιο της διαστημικής εξερεύνησης, με μια σειρά εκτοξεύσεων με απώτερο σκοπό τη δημιουργία της πρώτης σεληνιακής βάσης. 

Η σπουδαιότητα του προγράμματος Άρτεμις είναι πολλαπλή καθώς, αρχικά, το πρόγραμμα Άρτεμις θα μεταφέρει την πρώτη γυναίκα αστροναύτη στη Σελήνη. Επίσης, είναι η πρώτη φορά που θα χρησιμοποιηθεί ο πύραυλος SLS (Space Launch System) της NASA, που σχεδιάστηκε εν μέρει και για το πρόγραμμα Άρτεμις και θα διαδραματίσει τον ίδιο ρόλο με τον περίφημο πύραυλο Saturn V του προγράμματος Απόλλων. Πρόκειται για έναν πύραυλο σχεδόν 100 μέτρα σε ύψος και 8.5 μέτρα σε φάρδος στη βάση του, με συνολικό κόστος σχεδιασμού 23 δις δολάρια (συν 2 δις κόστος ανά εκτόξευση) και ικανότητα να σηκώσει φορτίο 130 τόνων μέχρι την τροχιά της Γης. Τέλος, το πρόγραμμα αποσκοπεί στο άνοιγμα του δρόμου προς κάποια πιθανή αποικία στον Άρη, αφού οι συνθήκες στη Σελήνη μπορούν να προσομοιώσουν σε κάποιο βαθμό τις συνθήκες του κόκκινου πλανήτη (μειωμένη βαρύτητα, απομόνωση από τον υπόλοιπο πλανήτη, ανάγκη για συνεχή παροχή υλικών πόρων από τη Γη κλπ). Βεβαίως, μια τέτοια αποικία είναι πολλές δεκαετίες μακριά μας και φυσικά προϋποθέτει πρώτιστα την επιτυχία του προγράμματος Άρτεμις.

Δυστυχώς, υπάρχουν πολλά εμπόδια που θα πρέπει να υπερνικήσουμε πριν την πρώτη επανδρωμένη αποστολή του προγράμματος Άρτεμις στο φεγγάρι. Οι άμεσες προσπάθειές της NASA είναι εστιασμένες στον σχεδιασμό, τη δοκιμή και την τελειοποίηση του προς χρήση εξοπλισμού, που μεταξύ άλλων περιλαμβάνει:

• Τον πύραυλο SLS.

• Το σκάφος Ωρίων (Orion) που θα μεταφέρει το πλήρωμα και θα εκτοξεύεται από τον SLS.
• Τον σχεδιασμό του Gateway, του σεληνιακού διαστημικού σταθμού από τον οποίο θα μεταφέρονται αστροναύτες από την τροχιά της Σελήνης στην επιφάνειά της και αντίστροφα.
• Τον σχεδιασμό του Human Landing System (HLS) που θα αναλαμβάνει την προαναφερόμενη μεταφορά από το Gateway. Πρόκειται για έναν τροποποιημένο πύραυλο Starship της SpaceX που θα ανεφοδιάζει καύσιμα από ειδικές δεξαμενές σε τροχιά γύρω από τη Γη ώστε να πραγματοποιεί τα δρομολόγιά του στη Σελήνη.

Στις 29 Αυγούστου και 15:30 ώρα Ελλάδας είναι προγραμματισμένη η πρώτη αποστολή του προγράμματος, η αποστολή Αρτεμις I, η οποία έχει σκοπό την αξιολόγηση των πρώτων δύο από τα προηγούμενα συστήματα. Ένας πύραυλος SLS θα εκτοξευθεί από το Διαστημικό Κέντρο Kennedy της Florida, κουβαλώντας ένα μη επανδρωμένο σκάφος Ωρίων.

Το σκάφος θα ταξιδέψει μέχρι τη Σελήνη και θα μείνει εκεί σε τροχιά για περίπου μία περιφορά της γύρω από τη Γη, απελευθερώνοντας παράλληλα 10 μικρούς δορυφόρους τύπου CubeSat^[1]. Στη συνέχεια θα επιστρέψει στη Γη, όπου θα προσγειωθεί κάπου στον Ειρηνικό ωκεανό. Η όλη αποστολή υπολογίζεται να διαρκέσει στο σύνολό της μερικές εβδομάδες.

Στα επόμενα χρόνια, αναμένεται να δούμε εκτοξεύσεις και δοκιμές στα υπόλοιπα συστήματα, και τις πρώτες επανδρωμένες αποστολές. Το 2024 είναι προγραμματισμένη η πρώτη επανδρωμένη πτήση τεσσάρων ατόμων χωρίς προσελήνωση και το 2025 άλλων τεσσάρων με προσελήνωση^[2]. Όπως είναι αναμενόμενο, οι ημερομηνίες αυτές είναι απλώς οι στόχοι του προγράμματος και δεν είναι καθόλου απίθανο να υπάρξουν καθυστερήσεις ανάλογα με την πορεία των προηγούμενων αποστολών.

Στα πλαίσια της ενημέρωσης του κόσμου για το πρόγραμμα Άρτεμις, η ESA οργάνωσε πρόσφατα έναν διαγωνισμό ζωγραφικής με θέμα την επιστροφή μας στο φεγγάρι και με συμμετοχή από πανεπιστήμια όλης της Ευρώπης. Το σύνολο των εικόνων μπορούν να βρεθούν σε αυτή τη σελίδα της ESA. https://blogs.esa.int/orion/category/art-for-artemis/?fbclid=IwAR38xwSn7ptwwn46W2rHEjf0a6KYvkV11DzGxdt1XA_8hyZG2hS9AWzD6u4

Η εκτόξευση του πυραύλου θα αναμεταδοθεί ζωντανά στο επίσημο κανάλι της NASA στο youtube στον ακόλουθο σύνδεσμο: https://www.youtube.com/watch?v=CMLD0Lp0JBg

[1]: Οι cubesats είναι δορυφόροι μικρού μεγέθους, σε σχήμα κύβου με μέγεθος 10 εκατοστά η κάθε ακμή και βάρος 2 κιλά ο καθένας με στόχο την ανάλυση του σεληνιακού περιβάλλοντος, όπως την ποσότητα ακτινοβολίας, τις ατμοσφαιρικές συνθήκες και την πιθανή ύπαρξη πάγου.

[2]: Πηγή και συνολικό πρόγραμμα: https://en.wikipedia.org/wiki/Artemis_program#Planned_missions