Είναι η Αστρολογία επιστήμη και τι σχέση έχει με την Αστρονομία; – Μέρος Α: Ιστορική προσέγγιση

Η απάντηση στην πρώτη ερώτηση είναι: όχι! Στη δεύτερη: μόνο ιστορική. Θα τεκμηριώσουμε τον ισχυρισμό σε τρία επιμέρους άρθρα (διαβάστε το δεύτερο μέρος εδώ και το τρίτο εδώ).

Οι Σουμέριοι ήταν οι πρώτοι που παρατήρησαν στον έναστρο ουρανό, γύρω στο 3000 π.Χ., την περιοδικότητα των φάσεων της Σελήνης και συσχέτισαν την εναλλαγή των εποχών με την πορεία του Ήλιου. Επίσης, συνέδεσαν τον πλανήτη Αφροδίτη με την κατοικία της θεάς της γονιμότητας Ινάννα (Ιστάρ), οποία έστελνε τις αχτίδες του έρωτα από τη λαμπερή ουράνια κατοικία της [1].

Οι Βαβυλώνιοι, στη συνέχεια, διαδέχθηκαν τους Σουμέριους στην ουράνια παρατήρηση. Εισήγαγαν τον ζωδιακό κύκλο με τα 12 ζώδια μέσω των αστεροσκοπείων της εποχής (Ζιγκουράτ), γύρω στα 700 π.Χ., και ταύτισαν τους πλανήτες με θεότητες. Οι αστρολόγοι-ιερείς των Χαλδαίων, ήταν οι πρώτοι που συσχέτισαν τη θέση των ουράνιων σωμάτων τη στιγμή της γέννησης ενός ανθρώπου με την πορεία του στη ζωή, δηλαδή γενικότερα με τη “μοίρα” του.

Η εισαγωγή της χαλδαϊκής Αστρολογίας στην ελληνική κοσμοθεωρία συνέβη πρακτικά με την κατάκτηση της Βαβυλώνας από τον Μέγα Αλέξανδρο το 331 π.Χ.. Η διάδοση της Αστρολογίας στον Ελληνικό κόσμο επετεύχθη με τη δημιουργία σχολής στην Κω γύρω στο 280 π.Χ., ενώ, παράλληλα, την ίδια περίπου περίοδο στην Ελληνιστική Αλεξάνδρεια τα έργα Αιγυπτιακά του Μανέθωνα, αργότερα το αποκρυφιστικό-αστρολογικό έργο του Ερμή του Τρισμέγιστου και το έργο Νεχεψώς-Πετόσιρις αποτελούν το σύνολο των Αιγυπτιακών αστρολογικών γνώσεων της εποχής [1].

Γύρω στο 70 π.Χ. υιοθετείται η αντίληψη ότι κατά τη γέννηση υφίσταται επίδραση, από το σημείο της εκλειπτικής και το αντίστοιχο ζώδιο στο νεογέννητο (Εικόνα 1). Έτσι γεννιέται ο “ωροσκόπος” [1]. Όλες οι αστρολογικές δοξασίες και κανόνες συγκεντρώνονται στην Τετράβιβλο του αστρονόμου Κλαύδιου Πτολεμαίου περί το 150 μ.Χ., αποτελώντας μέχρι και σήμερα το κορυφαίο αστρολογικό σύγγραμμα [1-2]. Η Αστρολογία/Αστρονομία άκμασαν κατά την εποχή του Πτολεμαίου και πρακτικά εξαφανίζονται με την πτώση της Ρώμης το 410 μ.Χ.. Η επιστροφή τους στη Δύση το 1000 μ.Χ. επιτυγχάνεται μέσω των Αράβων και τη μετάφραση των έργων του Πτολεμαίου.

Την περίοδο της Αναγέννησης και οι δύο “επιστήμες” γνωρίζουν μία περίοδο ακμής. Ο Πάπας Λέων ο 10ος ιδρύει έδρα Αστρολογίας, με άλλα Πανεπιστήμια να ακολουθούν. Γνωστοί Αστρονόμοι της εποχής όπως ο Tycho Brache και ο Johannes Kepler, ασχολούνταν με την Αστρολογία και τη σύνταξη ωροσκοπίων. Ο δεύτερος πρακτικά την απέρριπτε αλλά συνέχιζε να ασχολείται με αυτή για βιοποριστικούς λόγους. Ο Gerolamo Cardano[3], μεγάλος μαθηματικός-φυσικός της Ιταλικής Αναγέννησης, ήταν πρακτικά ο τελευταίος από το χώρο της επιστήμης που ασχολήθηκε με την Αστρολογία εκδίδοντας το ογκώδες έργο Genitarum Exempla.

Το διαζύγιο Αστρολογίας και Αστρονομίας επιτυγχάνεται τον 17ο αιώνα. Η αρχή του τέλους έρχεται με τη δημοσίευση το 1543 του έργου Περί της Περιφοράς των Ουρανίων Σφαιρών του Nicolaus Kopernikus, εκθρονίζοντας το γεωκεντρικό σύστημα (κάτι που είχε υποστηρίξει και ο Αρίσταρχοςτον 3ο π.Χ. αιώνα). Η διαγραφή της Αστρολογίας από τη Γαλλική Ακαδημία επιστημών πραγματοποιείται το 1666 μ.Χ. από τον Κολμπέρ (υπουργό του Λουδοβίκου του 14ου). Σύντομα όλες οι χώρες της Δυτικής Ευρώπης ακολουθούν. Η αστρολογία αποχωρεί, οριστικά, από τον χώρο της επιστήμης [1].

Ενδεικτικές πηγές- Βιβλιογραφία
[1] “Περί Αστρολογίας”, Χ. Δ. ΓΟΥΔΗΣ – Π. Ε. ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΥ, Εκδόσεις ΔΙΑΥΛΟΣ, Αθήνα 1993.
[2] “Γιατί δεν ισχύει η αστρολογία;”, Astronio (#7), κανάλι YouTube.
[3] “Τζερόλαμο Καρντάνο Ο ΒΕΒΗΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ”, Michael Brooks, ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΤΡΑΥΛΟΣ, 2020. (*Πολύ καλό βιβλίο ιστορικής μυθοπλασίας και επιστήμης).