Είναι η Αστρολογία επιστήμη και τι σχέση έχει με την Αστρονομία; – Μέρος Γ: Στατιστική προσέγγιση

Δείτε τα πρώτα μέρη της σειράς εδώ και ε΄δω.

Ο σημαντικότερος λόγος που η αστρολογία δεν έχει επιστημονική βάση είναι η διάψευσή της μέσω της απλής στατιστικής. Έχουν διεξαχθεί έρευνες για την ορθότητα των αστρολογικών προβλέψεων. 

Η πιο γνωστή από αυτές είναι του Shawn Carlson, καθηγητή Φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Berkeley, που δημοσιεύτηκε στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Nature, το 1985. Η έρευνα αυτή πραγματοποιήθηκε σε 2 φάσεις. Στην πρώτη φάση, 116 εθελοντές έδωσαν προσωπικά στοιχεία τα οποία επεξεργάστηκε συνεργαζόμενη ομάδα 30 Αμερικανών και Ευρωπαίων αστρολόγων (των κορυφαίων στην αστρολογική κατάταξη), χωρίς να συναντήσουν τους εθελοντές και κατέστρωσε τους γενέθλιους χάρτες τους. Στη συνέχεια, οι εθελοντές κλήθηκαν να διαλέξουν το δικό τους χάρτη ανάμεσα σε τρεις που τους δόθηκαν. Οι αστρολόγοι πρόβλεψαν ότι το 50% θα διαλέξει το σωστό χάρτη. Η επιστημονική εκτίμηση ήταν ότι θα υπήρχε 33% πιθανότητα επιτυχίας που αντιστοιχούσε, σε τυχαίο γεγονός. Όντως η επιστημονική άποψη επαληθεύτηκε. Στη δεύτερη φάση, οι εθελοντές συμπλήρωσαν ένα έγκυρο τεστ προσωπικότητας, γνωστό ως California Personality Inventory – CPI. Οι αστρολόγοι πήραν έναν τυχαίο αστρολογικό χάρτη και κλήθηκαν να τον συσχετίσουν με το αντίστοιχο CPI τεστ. Τους δόθηκαν 3 τεστ προσωπικότητας. Και πάλι, οι αστρολόγοι εκτίμησαν ότι θα έχουν 50% επιτυχία τουλάχιστον, ενώ η επιστημονική ομάδα εκτίμησε ότι θα είναι κοντά στο 33% όπως και επαληθεύτηκε. Ο καθηγητής επισήμανε, μέσα σε άλλα, ότι οι αστρολόγοι πιθανότατα χρησιμοποιούν τη γλώσσα του σώματος στις προσωπικές συναντήσεις με τον πελάτη και εκμαιεύουν λεπτομέρειες για την προσωπική ζωή, μία τέχνη που ονομάζεται “κρύα ανάγνωση” (cold reading). Οι Dean και Kelly [1], αντίστοιχα το 2003, διενήργησαν εκτεταμένη έρευνα, μέσα από μεγάλο στατιστικό δείγμα, συμπεριλαμβάνοντας πολλές γνωσιακές, συμπεριφορικές και άλλες μεταβλητές χωρίς να βρεθεί κάποιο θετικό στοιχείο επιβεβαίωσης της αστρολογίας.

Πολύ μεγάλο ποσοστό παγκόσμια, που αγγίζει ή ξεπερνάει το 50% σε κάποιες χώρες, πιστεύει ότι η αστρολογία έχει επιστημονική βάση ή ότι μία αντίστοιχη πρόβλεψη βγαίνει αληθινή (πολλές φορές ανεξάρτητα από το μορφωτικό επίπεδο). Εδώ είναι η παγίδα δυστυχώς! Η “επιλεκτική μνήμη” μας καθοδηγεί. Μπορούμε και θέλουμε να πιστέψουμε αυτό που μας βολεύει, αγνοώντας τη στατιστική πραγματικότητα! Για παράδειγμα, βλέπουμε κάποιον στο δρόμο, τον παρατηρούμε, τον θαυμάζουμε (!) και ξαφνικά πέφτει (Ωχ!). Σκεφτόμαστε: “Βρε τον μπαγάσα, τον μάτιασα!” και δε σκεφτόμαστε πόσους άλλους χιλιάδες παρατηρήσαμε και θαυμάσαμε, χωρίς να τους ματιάσουμε! Βλέπουμε ένα γνωστό μας Ρεθεμνιώτη σε μεγάλο πολυκατάστημα της Αθήνας και του λέμε: “Τι μικρός που είναι ο κόσμος, πόσες πιθανότητες είχα να σε πετύχω εδώ;”. Ακριβώς αυτές που χρειάστηκαν για να τον πετύχουμε! Πόσους άλλους γνωστούς Ρεθεμνιώτες δε θα πετύχουμε ποτέ στη ζωή μας, σε κάποιο Αθηναϊκό πολυκατάστημα ή στο δρόμο; Σε ένα σύμπαν πιθανοτήτων αυτή είναι η στατιστική αλήθεια! Με αυτό τον τρόπο “(δε) λειτουργεί” σε προσωπικό επίπεδο η αστρολογική πρόβλεψη. Συγκρατούμε μόνο ότι μας βολεύει και θέλουμε να πιστέψουμε, αυθυποβαλλόμαστε, ξεχνώντας επιλεκτικά όλες τις άλλες προβλέψεις που δε βγήκαν αληθινές. Δεν μπορούμε να επιμένουμε ότι είναι επιστημονικό κάτι που στηρίζεται στην τυχαία πρόβλεψη και διαψεύδεται από τις επιστημονικές μελέτες και πειράματα. 

Η ανάγνωση των ζωδίων (Εικόνα 1) μπορεί να είναι διασκεδαστική αλλά δεν είναι επιστήμη! Για να βοηθήσουμε την προσωπική μας εξέλιξη, της κοινωνίας και του ανθρώπινου είδους, γενικότερα, χρειαζόμαστε ως απλοί πολίτες τον επιστημονικό αλφαβητισμό, όχι την ψευδό-επιστημονική, μετά-φυσική παρά-φιλολογία (συγγνώμη για τη συνεχή χρησιμοποίηση ορολογιών, αλλά…). Η αναζήτηση στο διαδίκτυο για το συγκεκριμένο θέμα μπορεί να είναι διαφωτιστική, αλλά, θέλει πολλή προσοχή! Οι επιφανείς ιστοσελίδες με τη φράση “Επιστήμη … Αστρολογία ….” είναι άπειρες και εύκολα μπερδεύουν (τουλάχιστον εμένα). Ξεκινάς να διαβάσεις κάτι επιστημονικό και στο τέλος καταλαβαίνεις το ψευδό-επιστημονικό περιεχόμενο.

  Νομίζω, ενεργά μαθήματα ή πρότζεκτ Αστρονομίας-Αστροφυσικής, θα βοηθούσαν στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση (δεν ξέρω αν θυμάστε, υπήρχε κάποτε στη Β΄ Λυκείου αντίστοιχο μάθημα!). Έτσι θα γνωρίσουν τα παιδιά μας την πραγματική ομορφιά του σύμπαντος και θα καταλάβουν την αμελητέα επίδραση που ασκούν οι πλανήτες. Οι αστερισμοί αποτελούνται από αστέρια διαφορετικών αποστάσεων από τη Γη, βρίσκονται “πολύ έξω” από το ηλιακό μας σύστημα (έτη φωτός(!)) και είναι απλές προβολές στον ουράνιο θόλο. 

Δεν καθορίζουν τα άστρα (Εικόνα 2) και οι πλανήτες τη “μοίρα” μας αλλά η δική μας στοχοθέτηση και επιμονή!

Ενδεικτικές πηγές- Βιβλιογραφία (Πηγές [1]-[3], ΜΕΡΟΣ Α και [1]-[8], ΜΕΡΟΣ Β)
[1] G. Dean, I.W. Kelly, “Is astrology relevant to consciousness and psi”, Journal of Consciousness Studies, 10, No. 6–7, 2003, pp. 175–198.