Κασσιόπη, η βασίλισσα του Ουρανού και η πρόσφατη εικόνα του James Webb

Ο αστερισμός της Κασσιόπης ένας αστερισμός γεμάτος ενδιαφέρον! Ας το πάρουμε από τη θέση του στον ουράνιο θόλο. Πρόκειται για έναν αειφανή αστερισμό του Βορείου ημισφαιρίου. Αυτό σημαίνει ότι μπορούμε να τον παρατηρήσουμε με γυμνό μάτι όλη τη νύχτα, όλον τον χρόνο.

Στην ελληνική μυθολογία, η Κασσιόπη ήταν μια πανέμορφη βασίλισσα της Αιθιοπίας. Υπερήφανη για την ομορφιά της κόρης της και παρά την προειδοποίηση των θεών, καυχιόταν ότι ήταν πιο όμορφη από τις Νηρηίδες. Αυτή η υπερηφάνειά της έφερε την οργή του Ποσειδώνα, ο οποίος έστειλε το τεράστιο Κήτος να τιμωρήσει το βασίλειο. Για να σώσει το βασίλειό της, η Κασσιόπη και ο βασιλιάς Κηφέας θυσίασαν την κόρη τους, την Ανδρομέδα, στο Κήτος. Αυτή η τραγική ιστορία απεικονίζεται στον ουρανό με τη μορφή της Κασσιόπης, του βασιλιά Κηφέα και της Ανδρομέδας, καθώς και του Κήτους. Όμως, ο Περσέας, που ταξίδευε με τον Πήγασο έχοντας στα χέρια του κεφάλι της Μέδουσας, είδε την όμορφη Ανδρομέδα, έσπασε τα δεσμά της και την πήρε να ζήσουν οι δυο τους. 

Σε άλλες κουλτούρες, η Κασσιόπη μπορεί να ερμηνεύεται ως μια βασίλισσα, μια θεά ή ακόμα και ένα θύμα καταστροφής, ανάλογα με τους τοπικούς μύθους και τις παραδόσεις. Για παράδειγμα, στην αραβική παράδοση, ο αστερισμός αυτός σχηματίζει ένα αλογάκι, το οποίο συνδέεται με το θρύλο του ιππότη και του αλόγου.

Η Κασσιόπη είναι ένας εμφανής αστερισμός στον βόρειο ουρανό, γνωστός για το χαρακτηριστικό του σχήμα “W”. Παρακάτω παρουσιάζονται μερικές από τις πιο σημαντικές αστρικές πηγές εντός της Κασσιόπης:

Κασσιοπεία Α (α Cas): Αυτό είναι ένα από τα πιο μελετημένα υπόλειμμα  υπερκαινοφανούς στον γαλαξία μας. Προήλθε από μια έκρηξη που συνέβη περίπου πριν από 300 χρόνια, χαρακτηρίζοντάς  το σχετικά νέο, σε αστρονομικούς όρους. Το Cas A παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για τις διαδικασίες που παρατηρούνται κατά το θάνατο των αστέρων.

Γάμμα Κασσιόπειας (γ Cas): Το γ της Κασσιόπης είναι ένα αξιοσημείωτο μεταβλητό αστέρι. Κατατάσσεται ως αστέρας Be, ένας γρήγορα περιστρεφόμενος αστέρας που περιβάλλεται από έναν ισημερινό δίσκο αερίου. Οι μεταβολές στη φωτεινότητά του αποδίδονται σε αλλαγές στην πυκνότητα και την έκταση αυτού του δίσκου.

NGC 281 (Νεφέλωμα του Pacman): Αυτό το νεφέλωμα εκπομπής  βρίσκεται στον αστερισμό της Κασσιόπης και παίρνει το παρατσούκλι “Pacman” από την ομοιότητά του με τον χαρακτήρα του βιντεοπαιχνιδιού Pac-Man. Το NGC 281 είναι μια περιοχή ενεργής δημιουργίας αστέρων, με νεαρούς, ζεστούς αστέρες να φωτίζουν το αέριο και τη σκόνη που τους περιβάλλει.

NGC 663: Πρόκειται για ένα ανοικτό αστρικό σμήνος στην Κασσιόπη, αν και δεν είναι τόσο γνωστό όσο κάποια άλλα. Περιλαμβάνει ένα σχετικά μικρό αριθμό αστέρων σε σύγκριση με άλλα αστρικά σμήνη όπως το NGC 457, αλλά παραμένει ένας ενδιαφέρων στόχος για ερασιτέχνες αστρονόμους.

Τελευταία το James Webb Space Telescope μας χάρισε μία όμορφη εικόνα του CasA.  Μια νέα εικόνα υψηλής ευκρίνειας (Εικόνα 2) από το NIRCam αποκαλύπτει λεπτομέρειες του υπολείμματος του υπερκαινοφανούς της Κασσιόπης και δείχνει το επεκτεινόμενο κέλυφος υλικού που συγκρούεται με το αέριο που εκτοξεύθηκε από τον αστέρα πριν εκραγεί.

Τα πιο εμφανή χρώματα στη νέα εικόνα του Webb είναι οι συσσωρευμένες φωτεινές πορτοκαλί και ελαφρώς ροζ περιοχές (ψευδοχρώματα που χρησιμοποιούνται για την αποτύπωση) που απαρτίζουν το εσωτερικό κέλυφος του υπολείμματος. Αυτές οι μικροσκοπικές συσσωρεύσεις αερίου, που αποτελούνται από θείο, οξυγόνο, αργόν και νέον από τον ίδιο τον αστέρα, είναι ανιχνεύσιμες μόνο από την  ανάλυση του NIRCam και δίνουν στους ερευνητές ένα υπόδειγμα για το πώς ο αστέρας έσπασε “σαν γυαλί” όταν εξερράγη. 

Τα εξωτερικά στρώματα του κύριου εσωτερικού κελύφους μοιάζουν με καπνό από μια φωτιά κατασκήνωσης. Αυτό σηματοδοτεί το σημείο όπου το υλικό που εκτοξεύθηκε από τον αστέρα που εξερράγη συγκρούστηκε με το περιβάλλον υλικό. Οι ερευνητές λένε ότι αυτό το λευκό χρώμα στην Εικόνα 2 είναι φως από ακτινοβολία σύγχροτρον, που παράγεται από φορτισμένα σωματίδια που ταξιδεύουν με ταχύτητα παραπλήσια της ταχύτητας του φωτός και χάνουν ενέργεια (εκπομπή φωτονίων) λόγω της παρουσίας μαγνητικού πεδίου.

Όπως και να έχει η Κασσιόπη μας χαρίζει την ομορφιά της είτε με τα επιστημονικά όργανα, είτε απλώς και με το μάτι, ακόμη και σε περιοχές υψηλής φωτορύπανσης. Απόψε αναζητήστε την στον ουρανό, παρατηρείστε την και σκεφτείτε πόσα αστρονομικά φαινόμενα λαμβάνουν χώρα σε αυτή την περιοχή του ουρανού.