Γιατί κάποιοι μετεωρίτες λάμπουν;

Ίσως, να έχετε δει κάποτε κάποια φωτογραφία μετεωρίτη με λαμπερό εσωτερικό υλικό μέσα σε σκοτεινό μεταλλικό πλέγμα (σαν αυτόν στην Εικόνα 1). Ίσως, να σας φάνηκε ψεύτικη. Και όμως, τέτοιοι μετεωρίτες υπάρχουν, αν και είναι σπάνιοι.

Μπορεί να έχετε ακούσει ότι οι μετεωρίτες διαχωρίζονται σε βραχώδεις (λιθομετεωρίτες) και μεταλλικούς (σιδηρομετεωρίτες), ανάλογα με το αν αποτελούνται κυρίως από πέτρες (πυριτικά ορυκτά) ή μέταλλο (κυρίως σίδηρο). Αλλά υπάρχει και μία ενδιάμεση κατηγορία, οι λιθοσιδηρομετεωρίτες, όπου πέτρα και μέταλλο συνυπάρχουν σε παρόμοια ποσοστά. Η πιο εντυπωσιακή υποκατηγορία των τελευταίων είναι οι παλλασίτες.

Σε έναν παλλασίτη, το μεταλλικό του κομμάτι (αποτελούμενο κυρίως από σίδηρο και νικέλιο, με λίγες προσμίξεις από άλλα μέταλλα και ενώσεις με θείο) σχηματίζει ένα πλέγμα, στα κενά του οποίου βρίσκεται ένα ελαιοπράσινο πέτρωμα, ο ολιβίνης. Το τελευταίο είναι πρόσμιξη δύο ορυκτών που περιέχουν το ένα μαγνήσιο και το άλλο σίδηρο, και κάποιες ποικιλίες του είναι διαφανείς. Σε λεπτές φέτες από παλλασίτη, ο οπισθοφωτισμός (αν, π.χ., τις κρατάμε μπροστά από τον Ήλιο) κάνει τον ολιβίνη να λάμπει σαν κεχριμπάρι.

Πώς όμως δημιουργήθηκαν αυτοί οι εντυπωσιακοί σχηματισμοί; Κατά κάποιες θεωρίες, προέρχονται από κάποιο πλανητικό σώμα (π.χ. μεγαλύτερος αστεροειδής) με μεταλλικό πυρήνα και βραχώδη μανδύα. Τα πετρώματα αυτά δημιουργήθηκαν στη διαχωριστική επιφάνεια του πυρήνα και του μανδύα, όπου το μέταλλο και οι βράχοι αναμιγνύονταν, είτε λόγω της αρχικής παρουσίας μετάλλου στη βραχώδη περιοχή, είτε λόγω ανάδευσης του μετάλλου από κάποιο φαινόμενο εσωτερικής ή εξωτερική φύσης (π.χ. η πρόσκρουση ενός αστεροειδούς). Κατά κάποιες άλλες θεωρίες, το μέταλλο προήλθε απευθείας από κάποιον μεταλλικό αστεροειδή που προσέκρουσε στο αρχικό πλανητικό σώμα. Τέλος, μπορεί να υπήρξε ένας συνδυασμός αυτών των διαδικασιών, με τη δημιουργία του ολιβίνη και τη στερεοποίηση μιας αρχικής ποσότητας λιωμένου μετάλλου προερχόμενου από τον πυρήνα, που συμπληρώθηκε με άλλο μέταλλο από πρόσκρουση ενός μεταλλικού αστεροειδή, που εξέθεσε τα πετρώματα στο διάστημα και τα βοήθησε να ψυχθούν, διατηρώντας την κρυσταλλική δομή τους. Η Εικόνα 2 δείχνει μία τέτοια διαδικασία.

Όποιος και να είναι ο ακριβής μηχανισμός σχηματισμού του, ο παλλασίτης είναι ένα εντυπωσιακό και σπάνιο εύρημα στη Γη. Από περίπου 70.000 συνολικά αναγνωρισμένους μετεωρίτες, μόνο 158 (μετρημένοι μέχρι τον χειμώνα του 2022) είναι παλλασίτες. Τα πιο μεγάλα κομμάτια απαντώνται κυρίως σε μουσεία, αλλά μικρότερα κομμάτια τους χρησιμοποιούνται ενίοτε ως ημιπολύτιμοι λίθοι, με λίγες δεκάδες γραμμάρια να πωλούνται για πολλές εκατοντάδες ή χιλιάδες ευρώ.