Η ακτινοβολία Cherenkov γίνεται αντιληπτή ως μια μπλε λάμψη, η οποία εκπέμπεται όταν τα φορτισμένα σωματίδια (όπως ηλεκτρόνια και πρωτόνια) κινούνται με ταχύτητες μεγαλύτερες από αυτή του φωτός σε ένα συγκεκριμένο μέσο.Το 1958 ο Pavel Cherenkov τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ (το οποίο μοιράστηκε με τους  Ilya Frank και Igor Tamm), καθώς ήταν ο πρώτος που απέδειξε πειραματικά αυτή τη λάμψη, η οποία προς τιμήν του πήρε και το όνομά του. 

Πώς μπορεί κάτι να ταξιδέψει πιο γρήγορα από το φως;

Τίποτα δεν μπορεί να ταξιδέψει πιο γρήγορα από την ταχύτητα του φωτός στο κενό. Ωστόσο, σε άλλα μέσα, τα σωματίδια μπορούν ενδεχομένως να κινηθούν ταχύτερα από το φως. Για παράδειγμα, στο νερό, το φως επιβραδύνεται στο 75% της κανονικής του ταχύτητας (αν θέλετε να φρεσκάρετε πως προκύπτει αυτή η μείωση δείτε το σχετικό απόσπασμα στο σχολικό βιβλίο της Γ’ Γυμνασίου), όμως υπάρχουν σωματίδια που δεν επιβραδύνονται τόσο πολύ και καταλήγουν στο τέλος να κινούνται πιο γρήγορα από το φως. Χαρακτηριστική υπογραφή αυτού του φαινομένου είναι μία μπλε (ή μωβ) λάμψη. 

Γιατί είναι μπλε;Όταν φορτισμένα σωματίδια που κινούνται ταχύτερα από το φως ταξιδεύουν, για παράδειγμα, στο νερό, διαταράσσουν την ενεργειακή ισορροπία των ατόμων που βρίσκονται στο δρόμο τους. Προκειμένου να ανακτήσουν την ισορροπία, αυτά τα άτομα απελευθερώνουν φωτόνια, των οποίων η ενέργεια είναι στο ορατό φως, δημιουργώντας ένα  περίεργο “κύμα”, Εικόνα 2. Αυτό το “κύμα” είναι αντίστοιχο μιας υπερηχητικής έκρηξης, που οι μεταβολές είναι πιο γρήγορες από τη διάδοση του ήχου (βλ. Εικόνα 2).

Τα διαφορετικά χρώματα που αντιλαμβάνονται τα ανθρώπινα μάτια είναι στην πραγματικότητα διαφορετικοί τύποι κυμάτων που αποτελούνται από τα παραγόμενα φωτόνια. Λόγω των υψηλών ενεργειών των σωματιδίων που εμπλέκονται στην ακτινοβολία Cherenkov, τα φωτόνια ταξιδεύουν ως κύματα που έχουν υψηλές συχνότητες ή αλλιώς μικρά μήκη κύματος, τα οποία αντιστοιχούν στα ιώδη και μπλε χρώματα. Όσο υψηλότερες είναι οι συχνότητες και όσο μικρότερα είναι τα μήκη κύματος, τόσο πιο μπλε ή πιο ιώδες εμφανίζεται το φως στο ανθρώπινο μάτι. Η υπεριώδης ακτινοβολία δεν είναι ορατή με το ανθρώπινο μάτι, αλλά μπορεί να συλληφθεί με συγκεκριμένα εργαλεία που ανιχνεύουν  την ακτινοβολία Cherenkov.