Υπάρχει πληθώρα χαρακτηριστικών που καθιστούν την Αφροδίτη ξεχωριστή ανάμεσα στους πλανήτες του Ηλιακού μας Συστήματος. Η ατμόσφαιρά της είναι εξαιρετικά πυκνή και δηλητηριώδης για εμάς, καθώς αποτελείται κυρίως από διοξείδιο του άνθρακα και σύννεφα θειικού οξέος. Επιπλέον, οι αντίξοες συνθήκες θερμοκρασίας και πίεσης που επικρατούν στην επιφάνειά της καθιστούν την ύπαρξη ζωής, όπως τη γνωρίζουμε εδώ στη Γη, απίθανη.

Παρόλα αυτά, ένα άλλο χαρακτηριστικό της έχει προβληματίσει τους ερευνητές εδώ και δεκαετίες: το γεγονός ότι περιστρέφεται δεξιόστροφα. Ένας παρατηρητής στην επιφάνεια της Αφροδίτης θα βλέπει τον Ήλιο να ανατέλλει από τα δυτικά και να δύει στα ανατολικά, ενώ μια πλήρης περιστροφή γύρω από τον εαυτό της διαρκεί 243 γήινες μέρες. Βέβαια, αν ποτέ βρεθείτε στην επιφάνεια της Αφροδίτης μην περιμένετε να δείτε την ανατολή του Ήλιου: τα δηλητηριώδη σύννεφα τον κρύβουν μονίμως!

Το φαινόμενο της περίεργης ιδιοπεριστροφής της, δηλαδή της περιστροφής ενός σώματος γύρω από κάποιον άξονά του, δεν είναι αποκλειστικό στην Αφροδίτη, αλλά συναντάται και σε έναν άλλο πλανήτη του Ηλιακού μας Συστήματος: τον Ουρανό.

Η περίπτωση του Ουρανού, όμως, είναι λίγο πιο ξεκάθαρη. Ο άξονας περιστροφής του αέριου αυτού γίγαντα σχηματίζει μεγάλη κλίση με τον άξονα περιστροφής του γύρω από τον Ήλιο¹. Οι επιστήμονες έχουν καταλήξει ότι κατά τη δημιουργία του συγκρούστηκε με ένα σώμα μάζας περίπου δύο φορές μεγαλύτερης από της Γης, το οποίο επηρέασε κατά αυτόν τον τρόπο την ιδιοπεριστροφή του.

Αρχικά, η πιθανότερη εξήγηση όσον αφορά στην Αφροδίτη υποτέθηκε ότι είναι η ίδια. Δηλαδή, ομοίως με τον Ουρανό, κάποιο μεγάλο σώμα συγκρούστηκε με την Αφροδίτη και άλλαξε φορά στην ιδιοπεριστροφή της. Σύντομα όμως, διαπιστώθηκε πως αυτή η θεωρία δεν είναι ρεαλιστική, διότι μια σύγκρουση με ένα σώμα ικανό να αλλάξει τη φορά ιδιοπεριστροφής της θα την κατέστρεφε ολοσχερώς. Επίσης, η έλλειψη δακτυλίων, δηλαδή τα εναπομείναντα συντρίμμια μίας τέτοιας σύγκρουσης, και η μικρή κλίση του άξονα περιστροφής της αποτελούν επιπλέον ενδείξεις ενάντια στη θεωρία της σύγκρουσης. Επομένως, η περίεργη περιστροφή της Αφροδίτης φαίνεται να έχει άλλο αίτιο.

Μέχρι σήμερα έχουν προταθεί μερικές θεωρίες που φαίνονται βάσιμες. Μία θεωρία υποστηρίζει ότι, ενώ αρχικά η Αφροδίτη είχε αριστερόστροφη περιστροφή, γύρισε ανάποδα! Ερευνητές υποστηρίζουν ότι ο μηχανισμός πίσω από αυτό το φαινόμενο, σχετίζεται με την τριβή μεταξύ των γεωλογικών στρωμάτων, του μανδύα και του πυρήνα της, και με τη βαρυτική αλληλεπίδραση της πυκνής της ατμόσφαιρας με τον Ήλιο. Η ροπή που δημιουργούσαν τα δύο αυτά φαινόμενα, την κατέστησαν ασταθή και κατ’ επέκταση ικανή να γυρίσει ανάποδα εφόσον η περιστροφή της ήταν αρκετά γρήγορη.

Μία δεύτερη, λιγότερο εντυπωσιακή θεωρία ακολουθεί ένα διαφορετικό τρόπο σκέψης. Η Αφροδίτη σταδιακά επιβραδύνθηκε και στη συνέχεια άρχισε να περιστρέφεται με την αντίθετη φορά. Το φαινόμενο αυτό μπορεί να οφείλεται στην αλληλεπίδραση του πλανήτη με το βαρυτικό πεδίο του Ήλιου, αλλά και λόγω παλιρροϊκών δυνάμεων από τους κοντινούς της πλανήτες. Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο, η ατμόσφαιρα της Αφροδίτης ξεκινάει να περιστρέφεται με αντίθετη φορά από τον υπόλοιπο πλανήτη, ενώ στη συνέχεια η δύναμη που ασκεί επηρεάζει και αυτόν (δεδομένου ότι η ταχύτητα περιστροφής του δεν ήταν ιδιαίτερα υψηλή). Επιπλέον, η θεωρία αυτή εξηγεί τον λόγο για τον οποίο οι μέρες στην Αφροδίτη έχουν τόσο μεγάλη διάρκεια.

Φυσικά, καμία από τις δύο θεωρίες που αναφέρθηκαν δεν έχουν επιβεβαιωθεί, αν και υπάρχουν στοιχεία που τις υποστηρίζουν. Απ’ ό,τι φαίνεται, η απάντηση στο ερώτημα της περίεργης περιστροφής της Αφροδίτης δεν θα απαντηθεί οριστικά σύντομα, εκτός κι αν οι μελλοντικές αποστολές (DAVINCI+, VERITAS κ.α.) μας προσφέρουν νέα δεδομένα!

1. Ο άξονας περιστροφής του είναι παράλληλος προς το το επιπεδο κίνησής του γύρω από τον Ήλιο. Φανταστείτε ένα βαρέλι, που είναι ξαπλωμένο και περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του ενώ ταυτόχρονα περιφέρεται γύρω από ένα κεντρικό σημείο. Βέβαια ο Ουρανός δεν είναι βαρέλι, αλλά σφαιρικό αντικείμενο.

Πηγές:

https://solarsystem.nasa.gov/planets/venus/in-depth/

https://www.scientificamerican.com/article/why-venus-spins-the-wrong/#:~:text=For%20starters%2C%20it%20spins%20in,sun%20rises%20in%20the%20west.&text=In%20other%20words%2C%20it%20spins,makes%20the%20spin%20seem%20backward.

https://www.thesciencethinkers.com/venus-spins-backwards-but-why/