Τι είναι το Σύνδρομο Επαγγελματικής Εξουθένωσης (Burnout) και πώς το αναγνωρίζουμε;
Αισθάνεσαι διαρκώς εξαντλημένος; Νιώθεις πως έχεις χάσει το ενδιαφέρον σου και πως δυσκολεύεσαι να βρεις κίνητρο για να συνεχίσεις τη δουλειά σου; Παρατηρείς διάφορες αλλαγές στη συμπεριφορά, τη σκέψη ή ακόμα και στο σώμα σου; Τότε ίσως, χρειάζεται να σκεφτείς ότι όλα τα παραπάνω μπορεί να οφείλονται στο σύνδρομο της επαγγελματικής εξουθένωσης ή αλλιώς το γνωστό burnout.
Παλαιότερα, το burnout ήταν συνδεδεμένο κυρίως με επαγγέλματα που θεωρείται ότι δημιουργούν υψηλό εργασιακό άγχος, όπως νοσηλευτές/γιατροί, δικηγόροι καθώς και επιχειρηματίες. Στις μέρες μας ωστόσο, το burnout αφορά όλο και περισσότερους ανθρώπους – εντός και εκτός εργασιακού πλαισίου – όπως μεταπτυχιακούς και διδακτορικούς φοιτητές.
Έρευνες δείχνουν πως το 60% των διδακτορικών φοιτητών αναφέρουν πως έχουν υψηλά επίπεδα εργασιακού άγχους. Το 39% κινδυνεύει να διαγνωστεί με burnout ενώ το 41,6% εξ αυτών σκέφτονται να διακόψουν τις σπουδές τους [1].
Ποια είναι όμως τα προειδοποιητικά σημάδια ενός burnout;
Συνήθως, οι άνθρωποι με διάγνωση burnout εμφανίζουν κόπωση, άγχος καθώς και ευερεθιστότητα, ωστόσο μπορεί να εμφανίσουν πληθώρα συμπτωμάτων (Εικόνα 1)
Παρόλο που το burnout ορίστηκε για πρώτη φορά ως σύνδρομο το 1974, η έγκαιρη διάγνωσή του παραμένει δύσκολη. Πιο συγκεκριμένα, οι αλλαγές που έχουν προκύψει στο εργασιακό και κοινωνικό περιβάλλον λόγω της πανδημίας (COVID19), σε συνδυασμό με τη διαφορετικότητα των προειδοποιητικών συμπτωμάτων που συναντάμε από άνθρωπο σε άνθρωπο, έχουν ως συνέπεια την ανάγκη ευαισθητοποίησης του ευρέος κοινού [3].
Κάτω από ποιες συνθήκες αυξάνεται η πιθανότητα να εμφανιστεί το σύνδρομο εξουθένωσης;
Ο μεγάλος φόρτος εργασίας, οι συνεχόμενες εργασιακές απαιτήσεις, τα διευρυμένα καθήκοντα, το επικριτικό εργασιακό περιβάλλον, η έλλειψη ενθάρρυνσης καθώς και οι μειωμένες απολαβές -χρηματικές, ηθικές, συναισθηματικές-, φαίνεται πως ενισχύουν το αίσθημα απογοήτευσης και ματαιότητας του ατόμου. Αν στους παραπάνω παράγοντες προστεθεί και η έλλειψη χρόνου προσωπικής ζωής, τότε το άτομο μπορεί να οδηγηθεί ακόμα και σε συναισθηματική κατάρρευση [4].
Οι άνθρωποι που αγαπούν πολύ τη δουλειά τους έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν burnout λόγω της μη σωστής διαχείρισης χρόνου και ενέργειας που δαπανούν γι’ αυτή.
Εν τέλει, πως μπορώ να βοηθηθώ σε περίπτωση που αντιληφθώ ότι κάτι απ’ όλα αυτά που διάβασα με αφορούν;
Φυσικά, επειδή ο κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός, για την παροχή κατάλληλης βοήθειας συνιστάται πέρα από την αξιολόγηση από επαγγελματίες υγείας, η προσπάθεια ενδυνάμωσης διαπροσωπικών σχέσεων τόσο στο επαγγελματικό όσο και στο φιλικό/οικογενειακό περιβάλλον.
Ένα τετράπτυχο που χρειάζεται να θυμάμαι είναι:
- Αναγνωρίζω Τις Αλλαγές
- Συνειδητοποιώ Τις Συνθήκες
- Αποδέχομαι Τον Εαυτό Μου
- Αλλάζω Την Οπτική Μου
Στο επόμενο μέρος, θα εξερευνήσουμε τρόπους αντιμετώπισης του burnout. Έως τότε μην ξεχνάς… Μέσα από τη διαχείριση των δυσκολιών μας, γινόμαστε πάντα πιο δυνατοί.
Πηγές
[1] Evans, T.M., Bira, L., Gastelum, J.B., Weiss, L.T. and Vanderford, N.L. (2018), Stress & Burnout in Graduate Students: The Role of Work-Life Balance and Mentoring Relationships. The FASEB Journal, 32: 535.27-535.27. https://doi.org/10.1096/fasebj.2018.32.1_supplement.535.27
[2] Moss, Marc & Good, Vicki & Gozal, David & Kleinpell, Ruth & Sessler, Curtis. (2016). An Official Critical Care Societies Collaborative Statement—Burnout Syndrome in Critical Care Health-care Professionals. Chest. 150. 17-26. 10.1016/j.chest.2016.02.649.
[3] Fontes, F. F. (2020). Herbert J. Freudenberger and the making of burnout as a psychopathological syndrome. Memorandum: Memória E História Em Psicologia, 37, 1676-1669.
[4] Thimmapuram, J. R., Grim, R., Bell, T., Benenson, R., Lavallee, M., Modi, M., … & Salter, R. (2019). Factors influencing work–life balance in physicians and advance practice clinicians and the effect of heartfulness meditation conference on burnout. Global advances in health and medicine, 8, 2164956118821056.
Μερικά λόγια για τις συγγραφείς:
Η Ελευθερία Μπουγονικολού είναι ψυχολόγος, με άδεια ασκήσεως επαγγέλματος από την περιφέρεια Αθηνών. Είναι πτυχιούχος ψυχολογίας (BSC (Hons) In Applied Psychology) με μεταπτυχιακό στην Παιδοψυχολογία (Msc In Psychology Of Child Development). Έχει εξειδικευτεί στην ψυχοπαθολογία παιδιών και εφήβων, στις μαθησιακές δυσκολίες και την ειδική αγωγή καθώς και στην ψυχοεκπαίδευση και συμβουλευτική γονέων. Έκτοτε εργάζεται ιδιωτικά ως ψυχολόγος-παιδοψυχολόγος και ασχολείται με παιδιά και εφήβους με Προβλήματα Συμπεριφοράς, Μαθησιακές Δυσκολίες, Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος και Συμβουλευτική Γονέων. Η επιμόρφωσή της περιλαμβάνει πληθώρα σεμιναρίων ψυχολογίας, χορήγησης ψυχοδιαγνωστικών τεστ και τεστ μαθησιακών δυσκολιών καθώς και εθελοντισμός σε φορείς ειδικής αγωγής και κέντρων διάγνωσης και υποστήριξης παιδιών και εφήβων.
Η Μαρία Παπαγεωργίου είναι απόφοιτος από το Τμήμα Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (Ε.Κ.Π.Α.), όπου και έκτοτε διατηρεί άδεια ασκήσεως επαγγέλματος. Είναι μεταπτυχιακή απόφοιτος στην Ψυχολογία της Υγείας από το University of Central Lancashire με μετεκπαίδευση στη Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία, καθώς και Εκπαιδεύτρια-Συντονίστρια Σχολών Γονέων από τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Σχολών Γονέων. Εργάζεται ιδιωτικά στο προσωπικό της γραφείο, παρέχοντας συνεδρίες ψυχοθεραπείας σε ενήλικες, ζευγάρια ή και οικογένειες για τη διαχείριση αγχωδών διαταραχών και κρίσεων πανικού, κατάθλιψης, συναισθηματικών διαταραχών, πένθους, χρόνιων παθήσεων καθώς και αυτοάνοσων νοσημάτων. Τέλος, η συνεχόμενη και συνεχιζόμενη, αναζήτηση και θέλησή της για περαιτέρω γνώση στον κλάδο της Ψυχολογίας, εμπλουτίστηκε –και συνεχίζει ακόμα μέχρι και σήμερα να εμπλουτίζεται – από μία σειρά σεμιναρίων και εισηγήσεων σε συνέδρια, τα οποία αφορούν ένα ευρύ φάσμα γνώσεων.
