Tο τηλεσκόπιο Arecibo
- Συγγραφέας: Γιώργος Δημόπουλος
- 11-02-2021
- Τροποποίηση: 14-10-2021
- Δυσκολία: Εύκολο
- Κατηγορίες: Τεχνολογίες
Πρόσφατα παρακολουθήσαμε την καταστροφή ενός από τα διασημότερα τηλεσκόπια, πιθανόν μαζί με το Hubble τα δύο διασημότερα, του Arecibo Observatory. Τι προσέφερε όμως το Arecibo και τι το έκανε μοναδικό για την εποχή του;
Αρχικά να πούμε ότι η κατασκευή χρηματοδοτήθηκε και υποστηρίχθηκε επιστημονικά από το Εθνικό Κέντρο Αστρονομίας και Ιονόσφαιρας των ΗΠΑ (National Astronomy and Ionosphere Center), με σκοπό την μελέτη της ιονόσφαιρας, η οποία έχει την ικανότητα να ανακλά τα ραδιοκύματα. Τα έργα κατασκευής για το 300 μέτρων ραδιοτηλεσκόπιο ολοκληρώθηκαν το 1963 σε μία φυσική κοιλότητα στο Αρεσίμπο του Πουέρτο Ρίκο. Μόλις το 2016, δηλαδή 53 χρόνια αργότερα, κατασκευάστηκε μεγαλύτερο τηλεσκόπιο, το FAST στην Κίνα.
Το τηλεσκόπιο Arecibo έχει μείνει γνωστό στους περισσότερους λόγω της σύνδεσής του με την αναζήτηση ζωής σε άλλους μακρινούς κόσμους. Υπήρξε μέλος του προγράμματος SETI (Search for Extraterrestial Intelligence), με τους αστρονόμους να προσπαθούν για δεκαετίες να ανιχνεύσουν σήματα που πιθανόν να προέρχονται από άλλους πολιτισμούς. Αξιοσημείωτο είναι το μήνυμα που εκπέμφθηκε από το παρατηρητήριο του Arecibo, το 1974, με κατεύθυνση το σφαιρωτό σμήνος του Ηρακλή σε απόσταση 25.000 ετών φωτός. Το μήνυμα αυτό γράφτηκε σε δυαδικό σύστημα δηλαδή με τη χρήση αλληλουχίας 0 και 1. Το περιεχόμενό του ήταν διάφορες πληροφορίες σχετικά με τη Γη, τον άνθρωπο, τα μαθηματικά και τη φυσική. Στην Εικόνα 1 μπορούμε να δούμε αυτό το μήνυμα και περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε εδώ. Το μήνυμα συντάχθηκε από τους Frank Drake (γνωστό για την εξίσωση που φέρει το όνομα του και μας δείχνει πόσο πιθανό είναι να βρούμε νοήμονα ζωή) και Carl Sagan.
Το 1992 χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά με σκοπό την αναζήτηση εξωπλανητών, μέσω μεταβολών στα ραδιοκύματα προερχόμενα από το pulsar PSR B1257+12. Μέσα από το πρόγραμμα Red Dot συνέβαλε στην ανίχνευση πλανητών γύρω από ερυθρούς νάνους μελετώντας εκλάμψεις που συχνά συνοδεύονται από ραδιοσήματα.
Εκτός όμως από την αναζήτηση ζωής σε άλλους μακρινούς κόσμους, το Arecibo, υπήρξε προστάτης και του δικού μας πλανήτη. Οι δυνατότητές του δεν περιορίζονταν στην ανίχνευση ραδιοσημάτων, αλλά μπορούσε και να εκπέμψει ραδιοπαλμούς. Οι παλμοί αυτοί είχαν τη δυνατότητα να ανακλαστούν σε ουράνια αντικείμενα, όπως η σελήνη και μικροί αστεροειδείς, και στη συνέχεια να ανιχνευθούν από το Arecibo. Η λειτουργία αυτή το έκανε το μεγαλύτερο και ισχυρότερο πλανητικό ραντάρ. Το αποτέλεσμα ήταν η ανίχνευση, μαζί με τα υπόλοιπα τηλεσκόπια που μελετούν NEOs (Near-Earth Objects), περίπου 25.000 αντικειμένων.
Τι συνέβη όμως και καταστράφηκε; Κάποια από τα καλώδια που συγκρατούσαν την κατασκευή στην οποία ήταν τοποθετημένος ο πομποδέκτης του τηλεσκοπίου κόπηκαν, με αποτέλεσμα να πέσει πάνω στο κάτοπτρο. Αρχικά, υπήρχε πλάνο που προέβλεπε την σταδιακή απομάκρυνση του πομποδέκτη (ο θόλος που κρέμεται πάνω από τον ανακλαστήρα), το οποίο δεν πρόλαβε να πραγματοποιηθεί για λόγους ασφάλειας του προσωπικού. Τελικά, τον Νοέμβριο ήρθε το τέλος για το ιστορικό αυτό τηλεσκόπιο.
Η φήμη αυτού του τηλεσκοπίου δεν θα φύγει όμως από τη μνήμη μας καθώς για περίπου 60 χρόνια βοήθησε στην αναζήτηση της ζωής, στην ανακάλυψη εξωτικών πηγών ραδιοσημάτων και στην προστασία του πλανήτη μας. Το αποτύπωμα όμως του Arecibo έχει μείνει και στην Pop Κουλτούρα με αποκορύφωμα τη σκηνή στην ταινία του James Bond Golden Eye (1995), όπου o Pierce Brosnan παλεύει με τον Sean Bean. Σκηνές στο τηλεσκόπιο αυτό έχουν γυριστεί και στις ταινίες Species (1995), στο γνωστό σε όλους μας Contact (1997) καθώς και στο επεισόδιο “Little Green Men” της γνωστής τηλεοπτικής σειράς X-files.
Χρήσιμα links
