Πού βρίσκονται τα αστέρια του Γαλαξία μας;

Έρευνες έχουν δείξει ότι τα αστέρια στους γαλαξίες, σε ποσοστό πάνω από 60%, δεν βρίσκονται μόνα τους, αλλά αποτελούν μέλη διπλών, τριπλών ή πολλαπλών αστρικών συστημάτων. Ο Ήλιος μας βέβαια φαίνεται να βρίσκεται στην μειοψηφία, καθώς είναι απομονωμένος και δεν επηρεάζεται βαρυτικά από κάποιον άλλον αστέρα συνοδό.

Παρατηρώντας έξω από τη γειτονιά μας, με σκοπό να βρούμε το κοντινότερο σε μας αστέρι θα έπρεπε να ταξιδέψουμε πάρα πολύ μακριά. Για την ακρίβεια ο πιο κοντινός αστέρας στον Ήλιο ειναι ο εγγύτατος του Κενταύρου, μόλις στα 4,2 έτη φωτός μακριά. Για να γινει πιο αισθητή η μεγάλη απόσταση του κοντινότερου αστέρα θα μπορούσαμε να μετατρέψουμε τις μονάδες μέτρησης σε αυτές που χρησιμοποιούμε για το ηλιακό μας σύστημα. Τα 4,2 έτη φωτός αντιστοιχούν περίπου με 265.000 αστρονομικές μονάδες. Μία αστρονομική μονάδα ισοδυναμεί με την απόσταση Γης-Ήλιου ή με 150.000.000 χιλιόμετρα!

Για να αναλογιστούμε πόσο δύσκολο θα ήταν για το ανθρώπινο είδος να ταξιδέψει έστω και στο κοντινότερο αστέρι, ιδανικη αναφορά είναι η αποστολή Voyager 1. Σκεφτείτε πως η αποστολή αυτή έχει εκτοξευθεί από το 1977 από τη Γη και έχει φτάσει πιο μακριά από οποιαδήποτε άλλη, ξεπερνώντας τα όρια του ηλιακού μας συστήματος, και βρίσκεται τώρα στις 152 αστρονομικές μονάδες (22.770.000.000 χμ) μακριά από τη Γη*.  Αν υποθέσουμε λοιπόν πως το Voyager 1 έχει κατεύθυνση προς τον Εγγύτατο του Κενταύρου, θα χρειαζόταν κοντά στα 73.000 χρόνια για να τον προσεγγίσει.

Αν θελήσουμε να απομακρυνθούμε από τη γειτονιά του Ήλιου μας και των κοντινότερων σε αυτόν αστέρων, θα πρέπει να πάψουμε να χρησιμοποιούμε τις αστρονομικές μονάδες, διότι οι κλίμακες έχουν αλλάξει και οι αποστάσεις είναι σημαντικά μεγαλύτερες.  Πλέον θα αναφερόμαστε σε αποστάσεις μετρημένες σε έτη φωτός. Αν θεωρήσουμε μία νοητή σφαίρα με κέντρο τον Ήλιο και ακτίνας περίπου 50 ετών φωτός θα μπορούσαμε να μετρήσουμε εκατοντάδες αστέρες. 

Στην συνέχεια πηγαίνοντας ένα βήμα παραπέρα, παρατηρούμε πως τα αστέρια μπορούν να οργανωθούν σε μεγαλύτερα συστήματα με δυναμική συνοχή. Τα συστήματα αυτά στην αστρονομία αναφέρονται με τον όρο σμήνη και χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, τα ανοιχτά και τα σφαιρωτά.

Τα ανοικτά σμήνη είναι οι ομάδες μερικών εκατοντάδων αστέρων που έχουν διαστάσεις της τάξης των 10 ετών φωτός. Έχουν συνήθως ακανόνιστο μέγεθος (εξού και το όνομά τους) και πρέπει να δημιουργήθηκαν από το ίδιο μοριακό νέφος. Τα σφαιρωτά σμήνη είναι παρατηρησιακά πιο εντυπωσιακά συστήματα που αποτελούνται από χιλιάδες έως και εκατοντάδες χιλιάδες αστέρια, πιο γηραιά σε σχέση με την προηγούμενη κατηγορία των ανοικτών σμηνών. Έχουν ένα πιο συμπαγές σφαιρικό σχήμα που μπορεί να έχει διάμετρο από μερικές δεκάδες έως και 200 έτη φωτός.

Γνωρίζουμε βέβαια ότι η συνολική εικόνα όλων των προηγούμενων στοιχείων που περιγράψαμε συνθέτουν την συνολική εικόνα του Γαλαξία μας. Ο Γαλαξίας μας, ανήκει στην ομάδα των ραβδωτών σπειροειδών γαλαξιών, δηλαδή πέρα της σπειροειδούς του όψης αποτελείται και από μία ραβδωτή δομή αστέρων στο κέντρο του (Εικόνα 3). Έχει διάμετρο περίπου 170.000 έτη φωτός και υπολογίζεται να αποτελείται από 100-400 δισεκατομμύρια αστέρια και σίγουρα άλλους τόσους πλανήτες. Το μόνο σίγουρο είναι πως ένα από όλα αυτά τα αστέρια είναι ο δικός μας ξεχωριστός Ήλιος και ένας πλανήτης από όλους είναι η πολύτιμή μας Γη!

* Αν θέλατε να δείτε πού βρίσκεται η αποστολή Voyager 1 σε πραγματικό χρόνο μπορείτε να επισκεφτείτε την ιστοσελίδα: https://voyager.jpl.nasa.gov/mission/status/