Πώς θα επικοινωνήσει το Pioneer 10 με την εξωγήινη ζωή;

Οι διαστημικές αποστολές Pioneer 10 και 11 ξεκίνησαν το ταξίδι τους από τη Γη την δεκαετία του 70. Μεταφέρουν και οι δύο από μία μεταλλική πλάκα που έχει κάποια μηνύματα χαραγμένα πάνω της. Τα μηνύματα αυτά έχουν σκοπό να εξηγήσουν την τοποθεσία μας στον χάρτη του Γαλαξία μας, αλλά και να κάνουν κατανοητή τη μορφή του ανθρώπινου είδους. Η ιδέα αυτή για τα κωδικοποιημένα μηνύματα ήταν κυρίως του Δρ. Carl Sagan (ιδιαίτερα γνωστός και ως ο δημιουργός της πρώτης σειράς ντοκιμαντέρ Cosmos) και τοποθετήθηκαν στις αποστολές λίγους μήνες πριν την εκτόξευσή τους.

Σκεφτείτε πως αυτήν την πλάκα όταν την πιάσει στα χέρια της μία μορφή εξωγήινης ζωής θα πρέπει να την διαβάσει και να την κατανοήσει. Δεν θα μπορεί να διαβάσει τα δικά μας γράμματα ή τους δικούς μας αριθμούς. Συνεπώς θα πρέπει όλοι οι αριθμοί να είναι κωδικοποιημένοι λογικά, ξεπερνώντας αυτό το χάσμα της γραπτής επικοινωνίας. Έτσι αριστερά στο πάνω μέρος της πλάκας (Εικόνα 1), απεικονίζονται δύο άτομα υδρογόνου, τα οποία είναι και το κλειδί της κωδικοποίησης.

Το υδρογόνο είναι το πιο άφθονο στοιχείο στο σύμπαν και, θεωρητικά, θα πρέπει να είναι γνωστό από οποιαδήποτε εξωγήινη ζωή.  Πιο συγκεκριμένα, τα δύο άτομα του υδρογόνου έχουν σχεδιαστεί σε διαφορετική ενεργειακή κατάσταση, απεικονίζοντας έτσι το φαινόμενο της υπέρλεπτης υφής*. Όταν το υδρογόνο μεταβαίνει από την μία ενεργειακή κατάσταση στην άλλη τότε εκπέμπει ένα φωτόνιο. Το μήκος κύματος από την εκπομπή της υπέρλεπτης υφής (περίπου στα 21 εκατοστά) θα χρησιμοποιηθεί σαν μονάδα μέτρησης μήκους, καθώς και ο χρόνος της αποδιέγερσης (0.7 nanosecond=0.000000007 δευτερόλεπτα) θα χρησιμοποιηθεί σαν μονάδα μέτρησης χρόνου. Όλα τα στοιχεία που απεικονίζονται στην πλάκα θα χρησιμοποιήσουν αυτά τα δύο μεγέθη με σκοπό να εκφράσουν αποστάσεις και χρόνους.  Έτσι οι αριθμοί είναι όλοι κωδικοποιημένοι σε ένα δυαδικό σύστημα χρησιμοποιώντας την παύλα που έχει χαραχτεί ανάμεσα στα δύο άτομα ως 1 και το ανάποδο (την οριζόντια παύλα) ως 0.

Η πρώτη εικόνα στα δεξιά, και μάλλον και η πιο προφανής σαν υπόδειξη του ανθρώπινου είδους, είναι τα σώματα ενός άντρα και μιας γυναίκας. Ο άντρας δείχνει να χαιρετά και πίσω από τις φιγούρες αυτές είναι ένα σχέδιο της αποστολής Pioneer. Ο σκοπός αυτής της σχεδίασης του Pioneer, είναι η σύγκριση του μεγέθους των ανθρώπων, χρησιμοποιώντας αυτό της διαστημικής αποστολής σαν κλίμακα.

Το πιο χαρακτηριστικό όμως μήνυμα όλης της πλάκας είναι το ακτινωτό σχήμα στο κέντρο της. Αυτό το σχέδιο είναι ο χάρτης της θέσης του ηλιακού μας συστήματος στον Γαλαξία μας. Στο κέντρο του σχήματος απεικονίζεται ο Ήλιος και στο τέλος κάθε γραμμής βρίσκεται η θέση ενός ταχέως περιστρεφόμενου αστέρα νετρονίων ή αλλιώς ενός pulsar. Το μήκος κάθε γραμμής δείχνει την σχετική απόσταση του κάθε pulsar από τον Ήλιο μας. Οι pulsars έχουν ένα πολύ χαρακτηριστικό περιοδικό σήμα και η περίοδος  τους απεικονίζεται (και αυτή σε δυαδικό σύστημα) κατά μήκος κάθε γραμμής. Η περίοδος εκπομπής των ηλεκτρομαγνητικών σημάτων των pulsars αλλάζει με την πάροδο του χρόνου, κάτι το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σαν χρονική επιγραφή. Η περίοδος η οποία είχε χαραχτεί πάνω στην πλάκα αποτελεί μία μέτρηση από την δεκαετία του 70. Αν όμως η αποστολή Pioneer ανιχνευτεί μετά από εκατομμύρια χρόνια η περίοδος αυτών των pulsar δεν θα είναι η ίδια.  Έτσι όχι μόνο δίνεται η πληροφορία της θέσης μας, αλλά και της εποχής που στείλαμε την διαστημική αποστολή!

Στο κάτω μέρος της πλάκας φαίνεται επίσης το πλανητικό μας σύστημα. Απεικονίζεται ο Ήλιος, και σε σειρά οι πλανήτες, έχοντας τις σχετικές αποστάσεις τους χαραγμένες σε δυαδικό σύστημα. Διακρίνεται επίσης ξεκάθαρα ένα σχεδιάγραμμα από πού ξεκίνησε η διαστημική αποστολή το ταξίδι της. Προφανώς ξεκίνησε από τον τρίτο πλανήτη σε σειρά, δηλαδή την Γη!

Θεωρώντας λοιπόν πως στον Γαλαξία μας μόνο το δικό μας ηλιακό σύστημα πληροί όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά, θα πρέπει να είναι “παιχνιδάκι” να βρεθεί η θέση μας! Πρέπει να σχολιάσουμε βέβαια πως οι πιθανότητες να ανιχνευθεί η διαστημική αποστολή Pioneer 10 ή 11 από κάποια μορφή εξωγήινης ζωής είναι σχεδόν μηδαμινές. Το πιο λογικό σενάριο είναι να ταξιδεύουν και οι δύο αποστολές στο άπειρο σύμπαν. Αλλά σίγουρα δεν είναι και άσχημο να σκεφτεί κανείς πως οι πληροφορίες για το είδος μας και την ύπαρξη μας θα ταξιδεύουν στο διάστημα για εκατομμύρια χρόνια!

* Μπορείτε να δείτε και τις υποσημειώσεις για περαιτέρω μελέτη της υπέρλεπτης υφής εδώ

Παραπάνω πληροφορίες μπορείτε να δείτε και στους παρακάτω συνδέσμους:

https://solarsystem.nasa.gov/resources/706/pioneer-plaque/

https://astro.swarthmore.edu/astro61_spring2014/papers/sagan_science_1972.pdf