Πότε καθιερώθηκε η παγκόσμια ημέρα αστεροειδών και ποια η σχέση της με την έκρηξη του Τουνγκούσκα;

Το 2014 ιδρύθηκε ο οργανισμός «Asteroid Day» από τους Δρ. Brian May, αστροφυσικό και διάσημο μουσικό του συγκροτήματος Queen, Rusty Schweickart, αστροναύτη του Apollo 9, Grig Richters, σκηνοθέτη και Danica Remy, πρόεδρο του Ιδρύματος Β612. Ο οργανισμός έχει σκοπό την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του ευρύ κοινού σε θέματα που αφορούν τους αστεροειδείς. Η ίδρυση του οργανισμού συνοδεύτηκε με μία διακήρυξη [1] την οποία μέχρι και σήμερα την έχουν προσυπογράψει παραπάνω από 50.000 πολίτες, συμπεριλαμβανομένων αρκετών επιστημόνων. Ένα αίτημα της διακήρυξης αφορούσε την καθιέρωση της 30ής Ιουνίου ως «Παγκόσμιας Ημέρας Αστεροειδών». Δύο χρόνια αργότερα, το 2016, η Ημέρα Αστεροειδών αναγνωρίστηκε επίσημα από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών. Η ημερομηνία επιλέχθηκε με βάση την «Έκρηξη της Τουνγκούσκα» (αποκαλούμενη επίσης και ως «Επεισόδιο Τουνγκούσκα») στην Σιβηρία της Ρωσίας, που χρονολογείται στις 30 Ιουνίου του 1908 και θεωρείται η μεγαλύτερη έκρηξη μετεώρου στη σύγχρονη ιστορία.  

Το Επεισόδιο Τουνγκούσκα οφείλεται στην ατμοσφαιρική πρόσκρουση ενός μεγάλου μετεώρου (με την ταχύτητα πρόσκρουσης να εκτιμάται στα 54.000 χιλιόμετρα ανά ώρα), το οποίο πιθανόν να εκρήγνηκε στην περιοχή, 5 με 10 χιλιόμετρα πάνω από το έδαφος, προκαλώντας την καταστροφή περισσότερων από 2 εκατομμυρίων στρεμμάτων δασικής γης (2.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα), που αντιστοιχεί περίπου σε 80 εκατομμύρια δέντρα. Η έκρηξη του μετεώρου στην ατμόσφαιρα απελευθέρωσε 10 με 15 μεγατόνους ενέργειας (βόμβας ΤΝΤ) ή αλλιώς 185 ατομικές βόμβες της Χιροσίμα, με αποτέλεσμα να κάψει το χιονισμένο δάσος της περιοχής και να διαδώσει σεισμικές δονήσεις σχεδόν σε όλη τη Γη.

Έχουν γίνει πολλές έρευνες για τη φύση του μετεώρου, εάν ήταν αστεροειδής ή κομήτης, τι σύσταση και τι μέγεθος είχε, το οποίο θα εξηγούσε το επεισόδιο. Λαμβάνοντας υπόψη τις επιπτώσεις του επεισοδίου, το μετέωρο θα μπορούσε, για παράδειγμα, να ήταν ένας αστεροειδής με σύσταση σιδήρου και διάμετρο 70 μέτρα ή ένας κομήτης διαμέτρου 30 μέτρων ο οποίος να είχε κάθετη πρόσκρουση.  Η επιστημονική κοινότητα αμφιταλαντεύεται ακόμα για το είδος του μετεώρου, τα χαρακτηριστικά του, αλλά και στον τρόπο της πρόσκρουσης.

Το γεγονός της μη ύπαρξης κρατήρα και της μη ανεύρεσης θραυσμάτων στην περιοχή (τουλάχιστον από τις πρώτες ερευνητικές αποστολές της Σοβιετικής Ένωσης), σε συνδυασμό με, επιστημονικές και μη, δημοσιεύσεις που αποκαλούσαν το επεισόδιο ως «μυστήριο», αποτέλεσαν αφορμή για την αναπαραγωγή διάφορων συνωμοσιολογιών και ευφάνταστων θεωριών μέχρι και σήμερα. Ωστόσο, έρευνα του 2013 [2], εντόπισε μικρομετεωρίτες (μικρά θραύσματα από υλικό μετεωρίτη στη μορφή σκόνης) με υψηλή σύσταση σιδήρου σε δείγματα εδάφους, ενισχύοντας το σενάριο της πρόσκρουσης ενός αστεροειδή.

[1] «100X Declaration»: https://asteroidday.org/about/asteroid-day-100x-declaration/  

[2] Kvasnytsya, V., Wirth, R., Dobrzhinetskaya, L., Matzel, J., Jacobsen, B., Hutcheon, I., … & Kovalyukh, M. (2013). New evidence of meteoritic origin of the Tunguska cosmic body. Planetary and Space Science, 84, 131-140.

Εικόνα 1: Η περιοχή της Τουνγκούσκα. Πηγή:The Siberian Times
Εικόνα 2: Φωτογραφία από την αποστολή της Σοβιετικής Ακαδημίας Επιστημών του 1927 με επικεφαλής τον Leonid Kulik. Πηγή: Leonid Kulik/The Siberian Times