Τα επιχειρήματα μίας σφαιρικής Γης (Μέρος Γ’)
Έχοντας εξετάσει σε προηγούμενα άρθρα μας* κάποια επιχειρήματα για μία σφαιρική Γη, εδώ παραθέτουμε κάποια επιπλέον. Έτσι, αν δεν έχετε πειστεί ήδη με τα προηγούμενα άρθρα, με αυτή τη σειρά φαινομένων θα βεβαιωθείτε ότι ο πλανήτης μας δε θα μπορούσε να έχει άλλη γεωμετρία, πέραν της σφαιρικής.
- Η φορά των κυκλώνων και των ανέμων πάνω στη Γη
Η δύναμη Coriolis (η οποία ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του Γάλλου Φυσικού Gaspard-Gustave de Coriolis), είναι η φαινόμενη δύναμη που ασκείται στα σώματα που κινούνται σε σχέση με περιστρεφόμενα συστήματα αναφοράς. Η δύναμη αυτή μπορεί να εξηγεί την κίνηση του ανέμου ανάλογα αν βρισκόμαστε βόρεια ή νότια του ισημερινού της Γης.
Image Credit: https://earthhow.com/coriolis-effect-air-circulation/
Για να κατανοήσετε καλύτερα το φαινόμενο αυτό, σκεφτείτε πως βρίσκεστε πάνω στον περιστρεφόμενο δίσκο μιας παιδικής χαράς και περιστρέφεστε σύμφωνα με τη φορά των δεικτών του ρολογιού. Αν επιχειρήσετε να ρίξετε μία μπάλα ευθύγραμμα παράλληλα προς το έδαφος ενώ περιστρέφεστε με το δίσκο, θα βλέπατε την μπάλα να ακολουθεί μία καμπύλη τροχιά προς τα αριστερά (Εικόνα 2). Αντίθετα, ένας παρατηρητής εκτός του περιστρεφόμενου δίσκου, θα έβλεπε πως στην πραγματικότητα η τροχιά της μπάλας είναι ευθύγραμμη.
https://www.purdue.edu/freeform/me274/animations/the-merry-go-round-and-the-coriolis-component-of-acceleration/
Όμοια συμπεριφορά με τον περιστρεφόμενο δίσκο, έχει και η Γη μας ως ένα περιστρεφόμενο σφαιρικό αντικείμενο στο οποίο κινούνται οι άνεμοι. Οι κυκλώνες, και γενικότερα ο άνεμος, κινούνται ανάποδα από τη φορά των δεικτών του ρολογιού στο βόρειο ημισφαίριο και σύμφωνα με τη φορά των δεικτών στο νότιο ημισφαίριο, όπως μας δείχνει η Εικόνα 1 και 3. Επειδή το διάνυσμα της δύναμης Coriolis έχει φορά κάθετη στην ταχύτητα (κόκκινο βέλος στο δεξί σκίτσο της Εικόνας 2), οι τροχιές που θα διαγράψουν οι άνεμοι είναι κυκλικές. Αντίθετα, αν θεωρούσαμε πως η περιστρεφόμενη Γη είναι επίπεδη, δε θα μπορούσαμε καν να εξηγήσουμε τη διαφορετική φορά περιστροφής των ανέμων στα δύο ημισφαίρια!
Image Credit: https://www.scienceabc.com/nature/
- Το εκκρεμές του Φουκώ
Συνεχίζοντας την ίδια σκέψη με το παραπάνω επιχείρημα, ένα κλασικό παράδειγμα είναι το εκκρεμές του Φουκώ. Τέτοια εκκρεμή υπάρχουν ως έκθεμα σε αναρίθμητα μουσεία και πανεπιστήμια ανά τον κόσμο. Το εκκρεμές αυτό παρουσιάστηκε πρώτη φορά από τον Γάλλο φυσικό Léon Foucault το 1851 στο Αστεροσκοπείο του Παρισιού. Το εκκρεμές αποτελείται από ένα αρκετά μακρύ σχοινί, ώστε να ελαττώνεται η μείωση της ταλάντωσης λόγω τριβών, και μία σφαίρα κρεμασμένη σε αυτό, η οποία έχει τέτοια μάζα ώστε να κρατάει το σχοινί συνεχώς τεντωμένο. Ας υποθέσουμε πως θέτουμε το εκκρεμές σε ταλάντωση στο Βόρειο πόλο. Αν η Γη δεν περιστρεφόταν γύρω από τον εαυτό της, τότε το εκκρεμές θα ταλαντώνονταν ακριβώς στην ίδια διεύθυνση. Όμως λόγω της περιστροφής της Γης, η κατεύθυνση ταλάντωσης εκκρεμούς μετατοπίζεται, στρεφόμενη αντίθετα από τη φορά κίνησης της Γης, λόγω των δυνάμεων Coriolis (βλ. Εικόνα 4).
Αλλά πώς συνδέεται το εκκρεμές με το επιχείρημα της σφαιρικής Γης; Είναι ακριβώς ανάλογο με αυτό που συζητήσαμε παραπάνω για τη δύναμη Coriolis. Τα εκκρεμή που υπάρχουν στο Βόρειο ημισφαίριο αλλάζουν το επίπεδο ταλάντωσής τους ανάποδα με τη φορά των δεικτών του ρολογιού ενώ τα εκκρεμή που βρίσκονται στο Νότιο ημισφαίριο μετατοπίζονται σύμφωνα με τους δείκτες του ρολογιού. Επίσης, αναλόγως το γεωγραφικό πλάτος, το εκάστοτε εκκρεμές χρειάζεται διαφορετικό χρόνο ώστε το επίπεδο ταλάντωσής τους να κάνει έναν πλήρη κύκλο και να επανέλθει στην αρχική του θέση. Στους πόλους χρειάζεται 12 ώρες για μία πλήρη περιστροφή, ενώ στον Ισημερινό δεν περιστρέφεται το επίπεδο καθόλου (βλ. Εικόνα 4).
Έτσι, αν η Γη μας ήταν επίπεδη και δεν υπήρχε το διαφορετικό γεωγραφικό πλάτος θα έπρεπε όλα τα εκκρεμή να περιστρέφονται στον ίδιο χρόνο και την ίδια φορά, γεγονός το οποίο προφανώς και δεν παρατηρούμε!
Έχοντας ολοκληρώσει μία εκτενή σειρά από άρθρα γεμάτα επιχειρήματα περί μίας σφαιρικής και όχι επίπεδης Γης, ελπίζουμε να εκλείψουν τέτοιες λαθεμένες αντιλήψεις αλλά και να μάθουμε να ερμηνεύουμε τα φαινόμενα γύρω μας με επιστημονικές μεθόδους και να σας πείσαμε για την αδιαμφισβήτητη πλέον σφαιρικότητα της Γης μας!
* Περαιτέρω διάβασμα:
https://flatearth.ws/foucault-strawman
– https://2science.gr/spherical-earth-1/
– https://2science.gr/spherical-earth-2/
– https://2science.gr/earth-and-science/
Συγγραφείς: Γωγώ Λουκαΐδου & Μάριος Καλομενόπουλος
