Είδη υπεριώδους ακτινοβολίας – Μέρος Α

“Από ποιες ακτινοβολίες μας προστατεύουν τα αντηλιακά; Τι είναι ο δείκτης SPF;”

Όλοι έχουμε διαβάσει ή ακούσει για τις επιδράσεις της υπεριώδους (UV) ακτινοβολίας στο δέρμα μας. Γνωρίζουμε, σε γενικές γραμμές, ότι είναι υπεύθυνη για το μαύρισμά μας, το “κοκκίνισμα” (ερύθημα) του δέρματός μας, για χρωματικές αλλαγές, αλλά και πιο δραματικές παρενέργειες, όπως μελανώματα (καρκίνος του δέρματος). Χρησιμοποιούμε συχνά αντηλιακά με υψηλούς δείκτες, για καλύτερη προστασία από τις ανεπιθύμητες ενέργειές της. Μία βαθύτερη γνωριμία με την αόρατη υπεριώδη ακτινοβολία, τις επιδράσεις της στον άνθρωπο και τους τρόπους προστασίας από αυτήν, θα μας δώσει απαντήσεις σε αρκετές, σχετικές, απορίες [1]. Θα μιλήσουμε αρχικά για τα 3 είδη της υπεριώδους ακτινοβολίας και τις γενικές επιδράσεις τους στο δέρμα και στα μάτια. 

Η πρώτη είναι η UVA με το μεγαλύτερο μήκος κύματος, το οποίο κυμαίνεται από 320 νανόμετρα έως 400 νανόμετρα (1 νανόμετρο είναι ένα δισεκατομμύριο φορές μικρότερο του μέτρου). Αντιστοιχεί στο 90-95% της υπεριώδους ακτινοβολίας που φτάνει στην επιφάνεια της Γης. Είναι υπεύθυνη για το άμεσο μαύρισμα (24 ώρες μετά την έκθεση). Έχει μεγάλη διεισδυτική ικανότητα, φτάνει μέχρι βαθιά στο δέρμα (Εικόνα 1), οδηγώντας τα αντίστοιχα κύτταρα, σε πρόωρη γήρανση. Αυτό μεταφράζεται σε χάσιμο ελαστικότητας, συνοδευόμενο από εμφάνιση γραμμών και ρυτίδων στο δέρμα μας. Τα τελευταία χρόνια έρευνες έχουν δείξει ότι έχει συμβολή σε καρκινογενέσεις μέσω των προ-οξειδωτικών επιδράσεών της και, πιθανόν, μέσω άλλων μηχανισμών, όπως η συρρίκνωση του μήκους (“κόντεμα”) των τελομερών*. Επιπρόσθετα, δεν μπορεί να παράξει μελανίνη με την ίδια αποτελεσματικότητα όπως η UVB ακτινοβολία αφήνοντας το δέρμα λιγότερο ικανό για προστασία από την περαιτέρω προσβολή από την υπεριώδη ακτινοβολία. Τέλος, μπορεί να επηρεάσει τα μάτια μας δημιουργώντας φλεγμονές, όπως, η  φωτοεπιπεφυκίτιδα [2-4].    

Η δεύτερη, η UVB, αντιστοιχεί σε μήκη κύματος από 290 νανόμετρα έως 320 νανόμετρα. Αντιστοιχεί στο 5-10% της υπεριώδους ακτινοβολίας που φτάνει στην επιφάνεια της Γης. Είναι υπεύθυνη για το καθυστερημένο μαύρισμα (3-5 μέρες μετά την έκθεση). Οι ακτίνες UVB απορροφώνται από το επιφανειακό στρώμα του δέρματος (Εικόνα 1) και είναι αυτές που ευθύνονται για τα ερυθήματα, δηλαδή για τη διαστολή της ανώτερης στοιβάδας της επιδερμίδας, που εκδηλώνεται με θερμότητα, κοκκινίλες, ακόμα και φλύκταινες. Τα ερυθήματα εμφανίζονται συνήθως σε όσους έχουν ανοιχτόχρωμο φωτότυπο (π.χ. οι βόρειοι λαοί), αλλά μπορεί να οφείλονται και στην ένταση και διάρκεια της ηλιοθεραπείας. Τα εγκαύματα από τον ήλιο οφείλονται, κυρίως, στην UVΒ ακτινοβολία. Μπορεί να επηρεάσει τα μάτια μας δημιουργώντας φλεγμονές, όπως η φωτοκερατίτιδα και η φωτοεπιπεφυκίτιδα, αλλά και να προκαλέσει σοβαρές ασθένειες, όπως ο καταρράκτης. Οι περισσότερες άμεσες δερματικές καρκινογενέσεις οφείλονται στη UVB ενώ είναι υπεύθυνη σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό από την UVΑ για τη βιοσύνθεση της πολύ σημαντικής, για τον οργανισμό μας βιταμίνης D. Τέλος, η τρίτη και πιο επικίνδυνη από τις τρεις είναι η UVC. Το μήκος κύματός της κυμαίνεται από 100 νανόμετρα έως 290 νανόμετρα. Ευτυχώς για εμάς, απορροφάται σχεδόν κατά 100% από το στρώμα του όζοντος και δε φτάνει στην επιφάνεια της Γης (Εικόνα 1) [2-4].

Μπορείτε να διαβάσετε τη συνέχεια εδώ.

*Τα τελομερή βρίσκονται στα άκρα των χρωμοσωμάτων μας και είναι υπεύθυνα για την προστασία του DNA, του γενετικού μας κώδικα, από τη φθορά. Πρακτικά αυτό που προσδιορίζει τη βιολογική ηλικία και τον ρυθμό γήρανσης του σώματός μας, είναι το μήκος των τελομερών. Όσο λιγότερο φθίνει το μήκος τους με την πάροδο του χρόνου, τόσο πιο νέοι βιολογικά μένουμε (!).

Επιπλέον πηγές: