Υπάρχει “χώρος” για την ειδικότητα της χειρουργικής στο Διάστημα;

Η απάντηση θα χωριστεί σε δύο σκέλη. Στο πρώτο τμήμα θα αναφερθούμε στους αστροναύτες που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τη Γη (Low Earth Orbit). Αυτή τη στιγμή έχουμε αστροναύτες από την Αμερική, τη Ρωσία, την Ευρώπη, τον Καναδά και την Ιαπωνία, που βρίσκονται στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, αλλά κι από την Κίνα σε χωριστό πρόγραμμα στον δικό τους διαστημικό σταθμό. Τα περιορισμένα υλικά και οι συνθήκες έλλειψης βαρύτητας κάνουν το εγχείρημα της χειρουργικής στο Διάστημα πολύ δύσκολο. Επιπλέον, το καλό είναι ότι σε τροχιά γύρω από τη Γη, ακόμη και σε μία πολύ επικίνδυνη κατάσταση για την ανθρώπινη ζωή, μπορεί το πλήρωμα να γυρίσει στη Γη σύντομα. Χαρακτηριστικά κάποιος μπορεί να βρεθεί από το Διάστημα στη Γη, δηλαδή να προσγειωθεί επειγόντως και να μεταφερθεί εντός του νοσοκομείου, το αργότερο σε 48 ώρες. Επομένως, δεν υπάρχει λόγος να κάνουμε κάποια επέμβαση στο Διάστημα.

Αυτό όμως αλλάζει αν σκεφτούμε λίγο το μέλλον κι έτσι περνάμε στο δεύτερο σκέλος. Σύντομα η ανθρωπότητα σκοπεύει να επιστρέψει στην επιφάνεια της Σελήνης και αργότερα ίσως να επισκεφθεί και τον πλανήτη Άρη. Οπότε εκεί μιλάμε για κάτι διαφορετικό. Σε αυτήν την περίπτωση μπορεί να χρειαστεί η χειρουργική με δύο έννοιες. Αρχικά υπάρχει υπό συζήτηση, και δεν έχει αποφασιστεί ακόμη, η έννοια της προφυλακτικής χειρουργικής. Εδώ, επειδή κάποιος που βρίσκεται στο φεγγάρι δεν μπορεί να επιστρέψει σύντομα στη Γη αν παραστεί ανάγκη, υπάρχει η ιδέα να γίνεται προφυλακτική χειρουργική. Για παράδειγμα όσον αφορά τη σκωληκοειδή απόφυση, υπάρχει η σκέψη να αφαιρείται χωρίς να έχει κάποιος πρόβλημα, ώστε να μην αναπτυχθεί πρόβλημα σκωληκοειδίτιδας αν πάει σε μία αποστολή στη Σελήνη.

Στη συνέχεια, πρέπει να σκεφτούμε ότι στο μέλλον οι άνθρωποι, οι αστροναύτες, θα έχουν πολύμηνη παρουσία σε κάποια βάση στην επιφάνεια της Σελήνης. Εκεί θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα για κάποια επείγουσα χειρουργική επέμβαση αν κριθεί απαραίτητο.

Χαρακτηριστικά είναι τα προγράμματα με τα “διαστημικά ανάλογα”. Για παράδειγμα, στις ερευνητικές βάσεις στην Ανταρκτική, οι οποίες αποτελούν ένα περιβάλλον εξίσου απομονωμένο όπως η επιφάνεια του φεγγαριού: το χειμώνα όταν κάνει πολύ κρύο δεν μπορούν να γυρίσουν πίσω τα πληρώματα ούτε να πάει κάποιος να τους βοηθήσει, είναι πλήρως απομονωμένοι. Γι’ αυτό το λόγο υπάρχουν εκεί πάντα κάποια μικρά χειρουργεία για τα στοιχειώδη. Φαντάζομαι ότι κάτι ανάλογο θα υπάρχει και σε μία μελλοντική βάση στη Σελήνη, με κάποια βασικά υλικά και με δυνατότητες όπως η συμβουλή και η καθοδήγηση από καποιους ειδικούς στη Γη ώστε να μπορεί το πλήρωμα να κάνει κάποιες επείγουσες επεμβάσεις.

Καλλιτεχνική απεικόνιση ενός υποθετικού χειρουργείου στο διάστημα. Στον εξειδικευμένο αυτό χώρο, μπορούν να απομονωθούν τα όποια σωματικά υγρά από το υπόλοιπο διαστημόπλοιο.Image credit: S. S. Panesar, et al./T. Trapp/BJS Society/John Wiley & Sons Ltd.